”Waarom hebben wij dit in vredesnaam niet in Nederland?”, denkt Lilianne verontwaardigt als ze in de winter van 2017 hoort dat in de IJslandse wet verankerd staat dat gelijk loon voor mannen en vrouwen verplicht is. Het voordeel van werken in de politiek: je verandert zelf de wet. ”Het is bizar dat vrouwen in 2020 nog steeds minder verdienen dan mannen.”

Behoorlijk bizar, daar zijn we het beiden over eens. Na een korte ”Alles goed?” en ”Rare tijden, hé?”, spreek ik met Lillianne Ploumen over de loonkloof die Nederlandse vrouwen nog steeds een flinke achterstand oplevert. De gemiddelde loonkloof in Nederland is 14 procent, gebaseerd op recente berekeningen van het CBS. Deze loonkloof komt deels doordat vrouwen minder vaak leidinggevende posities bekleden en omdat in de sectoren waar veel vrouwen werken, het loon vaak lager ligt. Maar los van deze factoren, blijft er nog altijd 5 à 7 procent over die volgens het CBS simpelweg ‘onverklaarbaar’ is.

Waar gaat het mis? 

”Deze onverklaarbare loonkloof is al decennialang aanwezig. Kijk, er is geen enkele werkgever in Nederland die denkt: ”Nou, ik ga eens even lekker minder salaris geven aan vrouwen dan aan mannen.” Zelf heb ik lang gedacht dat vrouwen minder goed zijn in onderhandelen. Maar uit onderzoek van onder andere vakbond FNV blijkt dat dat onzin is.

Vrouwen onderhandelen even goed, alleen heeft het simpelweg minder zin, omdat ze een vrouw zijn. Bij het onderhandelingsproces worden bepaalde gedragspatronen verwacht, gebaseerd op het geslacht van de persoon die onderhandelt.”

De geschiedenis leert ons dat een wet als deze krachtig kan zijn, het zal niet de eerste keer zijn dat een wet ongelijkheid oplost die al ‘decennialang speelt’. Het doet denken aan een wetsvoorstel van Corry Tendeloo in 1955. Ze diende een motie in tegen de wet voor het ontslaggebod, die uiteindelijk werd aangenomen.

Wat was de impact van die wet?

Ik hoor Lilianne nadenken en de stilte tussen haar antwoord en mijn vraag is nét iets langer dan gebruikelijk. Ik heb het idee dat ze net als ik even stilstaat bij het jaartal 1955, dat nog maar zo kortgeleden is. De wet werd uiteindelijk met een krappe meerderheid aangenomen: 46 Kamerleden stemden voor, 44 tegen.

”De invoering van die wet had een enorme impact, voor die tijd werd je als vrouw ontslagen als je ging trouwen. Vrouwen moeten economisch zelfstandig zijn, dat word je wel heel moeilijk gemaakt als je per definitie ontslagen wordt na je bruiloft. Vanaf toen mochten vrouwen eindelijk hun eigen leven indelen.”

En wat gaat de impact van een wet die toezicht houdt op gelijke beloning zijn? Hoe gaat de wet mij helpen als ik ga solliciteren en het salaris komt ter sprake?

”De wet zorgt ervoor dat je in het beginsel op gelijke voet staat met mannen. Het gaat van werknemers vragen om elk jaar over de salarisverschillen in hun bedrijf te rapporteren. Die salarisverschillen moeten dan natuurlijk 0 zijn. De wet legt de norm vast, namelijk gelijke beloning.

Als een bedrijf gelijk beloont, krijgt het een certificaat waarmee ze kunnen zeggen: ‘bij ons wordt er gelijk beloond.’ Is dat niet het geval, dan moet er een verbeterplan komen en worden de bedrijven onder toezicht gesteld. Bedrijven die na twee jaar nog steeds het probleem niet hebben weten op te lossen, krijgen een boete.”

Worden ze dan ook aan de schandpaal genageld als blijkt dat die loonkloof heel groot is?

”Ja, het wordt in ieder geval transparant gemaakt, we moeten er meer over gaan praten. Nederlanders praten makkelijker over seks dan over hun salaris.”

Makkelijker over seks, dan over salaris. Het zet me aan het denken: juist door vroeg over seks te praten, zijn later veel problemen te voorkomen. Misschien moeten we het gesprek met tieners in het vervolg over salaris laten gaan: ‘Schat, we moeten iets met je bespreken. Ik weet dat je het ongemakkelijk vindt, maar het is belangrijk dat je goed beslagen ten ijs komt bij je eerste keer.

Ik kan me ook juist voorstellen dat er vrouwen zijn die zeggen: ‘Ik red mezelf wel, nu maken jullie mij het zwakke geslacht en daar zit ik helemaal niet op te wachten. Laat mij het zelf regelen.’

”Nou, dat vind ik echt een onzin argument. Het is gewoon verboden bij de wet om vrouwen minder te betalen. Vrouwen hebben het de afgelopen jaren zelf aan de kaak gesteld, maar dat heeft ook niet geleid tot de oplossing voor iedereen. Iets zelf regelen biedt misschien een uitkomst voor individuele gevallen, maar niet voor alle vrouwen in Nederland.”

Je moeder vertelde je al eens: ‘laat je nooit aanpraten dat je niet meer – maar zeker ook niet minder – bent dan een ander.’ Is die levensles tekenend voor deze strijd?

”Zo is het! Waarom zou je minder of meer moeten krijgen dan een ander voor hetzelfde werk? Het werk van vrouwen is evenveel waard als dat van mannen.”