Bij de meeste mensen gaat er wel een belletje rinkelen als ze de namen Napoleon Bonaparte, Michiel de Ruyter of Max Havelaar zien. Wie tot voor kort naar de Canon van Nederland keek zag deze namen wél staan, maar niet die van Marga Klompé. En dat terwijl zij, de eerste vrouwelijke minister, één van de belangrijkste architecten is van de verzorgingsstaat, daarnaast als eerste vrouwenvertegenwoordiger namens Nederland sprak bij de VN én zorgde voor meer vrouwen in politieke en andere maatschappelijke functies. In de vernieuwde Canon van Nederland moest Willem Drees plaatsmaken voor deze bijzondere vrouw. Dat werd tijd, als het aan ons ligt.
Klompé wordt in 1912 geboren in Arnhem. Het is de tijd waarin verschillende vrouwenbewegingen zich hard maken voor het vrouwenkiesrecht, wat in 1919 gerealiseerd wordt. Ze mag, door haar goede cijfers, als enige van de vijf kinderen uit het gezin studeren. Ze gaat scheikunde studeren in Utrecht. Om doktor te kunnen worden behaalt ze vervolgens in één zomer ook een bachelor natuurkunde. Klompé promoveert in 1941 en begint met de opleiding tot huisarts. De timing is niet ideaal: de Tweede Wereldoorlog die kort daarna uitbreekt gooit roet in het eten. Toch blijft ze niet stil zitten, tijdens de oorlog is zij betrokken bij het verzet als koerier en sluit zij zich onder andere aan bij het Rode Kruis.
Na de oorlog besluit Klompé lid te worden van de Katholieke Volkspartij (KVP), die later op zal gaan in het CDA. Het zit Klompé niet lekker als het in de Tweede Kamer fractie van de KVP in 1946 ontbreekt aan vrouwelijke vertegenwoordigers. Ze steekt de armen uit de mouwen en richt met studievriendinnen het Katholiek Vrouwendispuut op. Het doel van dit dispuut is om meer vrouwen in de politiek en op maatschappelijke functies te krijgen. En daar slagen ze in. Zo wordt vriendin en dispuutslid Anna de Waal in 1953 de eerste vrouwelijke staatssecretaris van Nederland.
Vrouwengeschiedenis
Geschiedenisboeken werden lange tijd gedomineerd door mannen. Vrouwen kwamen er niet of nauwelijks in voor. Daar moest verandering in komen vond Historicus Els Kloek. Ze richtte in 2004 het Digitaal Vrouwenlexicon op, waar ze biografieën publiceert van vrouwen die een bijzondere rol in de geschiedenis hebben gespeeld. Een selectie hiervan vormde de basis voor het boek: 1001 vrouwen uit de Nederlandse Geschiedenis. Het boek is een verfrissend tegengeluid tegenover de ‘mannelijke’ geschiedenisboeken. Het werd in 2016 – volgens ons erg terecht – verkozen tot ‘beste geschiedenisboek aller tijden’. Omdat het eerste boek alleen niet genoeg ruimte bood voor alle vrouwen die in twintigste eeuw een belangrijke rol hadden gespeeld, verscheen in 2018 het vervolg: 1001 vrouwen in de 20ste eeuw. In deze rubriek lichten we een aantal vrouwen uit die voor ons tot op de dag van vandaag een voorbeeld zijn. Dit is de geschiedenisles die je nooit hebt gehad, maar wel had moeten hebben.
In 1947 spreekt Klompé als eerste vrouwenvertegenwoordiger namens de Nederlandse vrouwen de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties toe (dit jaar is dat Angela Maas, aanwezig bij Feminer aan Tafel in 2019). Een jaar later komt Klompé als Tweede Kamerlid in de fractie van de Katholieke Volkspartij. Na acht jaar in de politiek wordt zij in 1956 minister van Maatschappelijk Werk en daarmee de eerste vrouwelijke minister uit de Nederlandse geschiedenis. Ze voert de Algemene Bijstandswet in, dat wordt gezien als haar belangrijkste bijdrage als minister. Door deze wet werd bijstand een recht voor iedereen. De invoering heeft een belangrijke rol gespeeld voor de weg naar financiële zelfstandigheid van vrouwen.
Klompé heeft zich als vrouw staande weten te houden binnen het mannenbolwerk dat de politiek in die tijd was
‘Als iemand die in moeilijke en chaotische tijden bemoediging heeft gegeven en bij alles wat ze deed de liefde centraal heeft gesteld’, zegt Klompé in een van haar laatste interviews. Zo wil ze graag herinnerd worden. Op 28 oktober 1996 overlijdt ze op 74-jarige leeftijd. Klompé heeft zich als vrouw staande weten te houden binnen het mannenbolwerk dat de politiek in die tijd was en vervulde haar rol met daadkracht en overtuiging. Vrouwen als Klompé hebben de Nederlandse politieke geschiedenis blijvend veranderd en daarom dragen wij graag bij aan de wens die zij op het eind van haar leven uitsprak. Een vrouw die wij bewonderen en herinneren als een voorbeeld van hoe je met liefde en doorzettingsvermogen heel veel kan bereiken. Een terechte toevoeging aan de Canon van Nederland.
