Je hebt je diploma nog maar net in ontvangst genomen als de volgende stap in het leven zich alweer aandringt: het vinden van je eerste baan. En alsof dat nog niet spannend genoeg is, komt daar ook nog eens salarisonderhandeling bij kijken.

Uit onderzoek blijkt dat vrouwen even vaak over salaris onderhandelen als mannen, alleen minder vaak krijgen wat ze vragen. Een gevalletje ‘zij’ die vraagt wordt overgeslagen. Succesvol onderhandelen over salaris kan lastig zijn, maar het is een essentiële vaardigheid om de loonkloof te overbruggen. Drie vrouwen vertellen openhartig over hun persoonlijke ervaring met salarisonderhandelingen.

Gefeliciteerd met je eerste baan! Was je voordat je aan de onderhandeltafel aanschoof al op de hoogte van de loonkloof?

”Ik ben me pas echt in de loonkloof gaan verdiepen toen ik begon met solliciteren. Een vriendin vertelde dat ze erachter was gekomen dat ze minder verdiende dan een mannelijke collega, dat heeft mij aan het denken gezet. Uiteindelijk heeft het niet zozeer de manier waarop ik het gesprek in ging beïnvloed, maar heeft het mij wel gemotiveerd om het gesprek überhaupt aan te gaan. Ik dacht bij mezelf: Ja hallo, als mannen altijd onderhandelen, dan moet ik het ook proberen.”

Hoe heb je destijds de voorbereidingen voor het gesprek aangepakt? 

”Toen ik ging solliciteren, liep ik stage en heb ik veel collega’s om advies gevraagd. Voor mij was het bedenken van argumenten, waarmee ik kon onderbouwen waarom ik over mijn salaris wilde onderhandelen, de belangrijkste voorbereiding om zelfverzekerd de onderhandeling in te gaan. Ook had ik marktonderzoek gedaan waardoor ik op de hoogte was mijn eigen waarde in de markt. Zo wist ik wat mijn onderhandelingspositie was.”

Hoe verliep het gesprek?

”Ik was heel zenuwachtig. Het gesprek was online, maar dat vond ik eigenlijk niet zo erg. Ik zat er namelijk echt met trillende handjes bij en dat konden ze nu gelukkig niet zien. Tijdens het gesprek kreeg ik wel het gevoel dat het gewaardeerd werd dat ik de onderhandeling aan ging. Ik raad het iedereen daarom echt aan om het gewoon te proberen. ‘Ja’ heb je en ‘nee’ kun je krijgen. Na afloop was ik echt euforisch, voor mij voelde het als een overwinning.”

Wanneer vond jij het tijd voor een salarisonderhandeling en hoe heb je dat toen aangepakt?

”Tijdens een functioneringsgesprek vroeg ik op het eind op een vrij open manier of er een mogelijkheid tot salarisverhoging was. Ik kreeg toen te horen dat dat niet het geval was. Thuis heb ik er toen nog eens over nagedacht en vond ik eigenlijk wel dat ik goede redenen had. Dus toen heb ik een tweede gesprek aangevraagd bij mijn leidinggevende.

Ter voorbereiding heb ik argumenten op een rijtje gezet en er meteen bij bedacht wat de reactie daarop misschien zou kunnen zijn, zodat ik mijzelf ook kon voorbereiden op wat ik dan weer kon zeggen. Tijdens zulke gesprekken knap ik namelijk heel snel dicht, en dan bedenk ik mij later pas wat ik had kunnen zeggen. Dat wilde ik voorkomen.”

IK KREEG WEL HET GEVOEL DAT HET GEWAARDEERD WERD DAT IK DE ONDERHANDELING AAN GING

Hoe verliep dat gesprek?

”Ik had een pitch van één minuut voorbereid en toen heb ik drie argumenten genoemd, waarom ik een salarisverhoging redelijk vond. Eén argument hield ik achter de hand, mocht ik die nog nodig hebben. Vervolgens heb ik geluisterd wat mijn leidinggevende daarop te zeggen had. Het vierde argument had ik uiteindelijk niet meer nodig.

Aan het eind van het gesprek kreeg ik zelfs complimenten dat ik lef had getoond door terug te komen op een onderwerp als dit. Dat is goed om te beseffen: dat je zo laat zien dat je jezelf en het werk serieus neemt. Voor mij is dit in ieder geval reden genoeg om in de toekomst altijd een salarisonderhandeling aan te gaan.”

AAN HET EIND VAN HET GESPREK kreeg IK zelfs complimenten dat ik lef had getoond door terug te komen op een onderwerp als dit

Ben jij zelf transparant over je salaris tegenover collega’s?

Ik denk dat dat zeker goed zou zijn, maar ik merk dat het echt lastig is om het er met collega’s over te hebben. In gesprekken met mijn baas zou ik het eerder misschien niet eerlijk hebben gevonden om het salaris van mijn collega’s erbij te betrekken, maar nu ik denk ik ook: waarom eigenlijk niet? Als een collega dat met mij deelt, waarom zou ik het dan niet mogen gebruiken? Mijn baas weet immers ook wat hij of zij verdient.

In hoeverre speelt de ervaring die je hebt hier een rol in?

”Dat heeft er absoluut mee te maken. Bij mijn eerste baan groeide ik als stagiaire door, en vond ik het haast een eer dat ze mij wilden gaan betalen. Daarnaast hoorde ik in de wandelgangen dat onderhandelen zinloos was. Dus heb ik het eerste aanbod wat ik kreeg meteen geaccepteerd. Achteraf heb ik daar spijt van en vind ik dat ik de kans toch had moeten aangrijpen om het onderhandelen te oefenen.”

Heb je onderhandeld over je salaris bij je eerste baan?

”Bij mijn eerste baan heb ik niet onderhandeld, daar werd mijn salaris mij gewoon meegedeeld. In de publieke dienst, waar ik toen begon, deden mensen dat ook minder heb ik het idee. Tegenwoordig is iedereen veel meer gefocust op wat zijn rechten zijn en wat ze eruit kunnen halen.”

Ben je in de loop van de jaren op een andere manier gaan onderhandelen over inkomen?

”Er is minder te onderhandelen in de publieke sector dan in de private sector, zeker als je op lagere schaalniveaus solliciteert als beginnend werknemer. Als je in de publieke dienst niet onderhandelt dan begin je onder in de schaal.

Ik heb mezelf enorm moeten aanleren om te onderhandelen. Ik kan me herinneren dat ik mezelf vroeger wel eens heb afgevraagd of ik het wel kon maken om een extra periodiek te vragen. Daar denk ik inmiddels uiteraard anders over.

Als mensen bij mij solliciteren beginnen de meesten niet eens over de hoogte van het salaris, terwijl ik dat juist wel zou aanraden. Ik ben een grote voorstander van de gedachte: niet geschoten is altijd mis.

De bewijslast voor het krijgen van een bepaald salaris dan het openingsbod ligt natuurlijk wel bij degene die het vraagt. Dus als je besluit te onderhandelen moet je wel goed weten waarom dit gerechtvaardigd is.”

Salarisschalen en periodieken

Bij de Rijksoverheid wordt gewerkt met salarisschalen. Deze zijn vastgesteld per functie. Binnen die schalen bestaat een minimum- en maximumsalaris waar tussen geschoven kan worden met periodieken. Een extra periodiek betekent een extra bedrag boven het minimum van de schaal.

Waardoor is de jongere generatie verbaal sterker geworden denk je?

”Met elke generatie leren mensen zich beter uit te drukken en meer voor hun rechten op te komen. De samenleving is in die zin wat individualistischer geworden. Maar ook het idee van gelijkheid tussen mannen en vrouwen en het afbreken van stereotypen, wat een lang proces is, speelt mee. Door het internet is ook de toegang tot informatie is veel groter.

Toen ik begon kon je niet zomaar even opzoeken wat een vergelijkbaar salaris was, nu kan dat veel sneller en kan je dat meteen ook meenemen in je argumentatie. Ik vind het wel goed dat  jongeren mondiger zijn over hun salaris. Een salarisonderhandeling hoeft niet te bestaan uit twee uitersten. Je kan namelijk voor de inhoud gaan én daar goed voor betaald krijgen. Jij moet ook gewoon je rekeningen betalen.”

EEN SALARISONDERHANDELING HOEFT NIET TE BESTAAN UIT TWEE UITERSTEN. Je kan voor de inhoud gaan én daar goed voor betaald krijgen.