Hormonale anticonceptie is de laatste tijd vaak in het nieuws, voornamelijk negatief. Hoe zit het nu precies? Om jou op weg te helpen vertelt Feminer in een drieluik alles wat je moet weten over anticonceptie. Want, wat is anticonceptie nu eigenlijk?
Wat is anticonceptie?
Anticonceptie betekent letterlijk ‘tegen conceptie’. Het is een manier om zwangerschappen te voorkomen. En als we het over anticonceptie hebben, denk je waarschijnlijk al snel aan de pil. Maar anticonceptie is meer dan dat. Zo heb je ook de bekende hormoonspiraal of koperspiraal, of simpelweg de condoom. Er zijn verschillende vormen van anticonceptie beschikbaar, zowel met als zonder hormonen. Anticonceptie met hormonen beschermt in meer dan 99% van de gevallen tegen een ongewenste zwangerschap. Een condoom beschermt bijvoorbeeld al minder goed.
Maar dat is zeker niet de enige reden om (hormonale) anticonceptie te gebruiken. Denk aan het uitstellen van je menstruatie of het verminderen van huidaandoeningen, zoals acne. Het gebruik van hormonale anticonceptie kan ook helpen om minder bloedverlies en pijn te ervaren tijdens je menstruatie, en verlaagt zelfs de verspreiding van endometriose.
Anticonceptiemiddelen met hormonen:
- De combinatiepil bestaat uit twee soorten hormonen: oestrogeen en progestageen. Je slikt de pil dagelijks rond dezelfde tijd, 21 dagen lang. Daarna heb je, optioneel, een stopweek, waarin je de pil zeven dagen niet slikt. Bij gebruik kan het bloedverlies verminderen en korter duren. Ook ervaar je vaak minder pijn tijdens het menstrueren. Het voordeel is dat je weet wanneer je menstruatie komt en je je menstruatie ook kunt uitstellen;
- In de minipil zit één hormoon, progestageen. Je slikt de pil elke dag rond dezelfde tijd en stopt niet met slikken. Meestal krijg je bij het slikken van de minipil geen menstruatie, maar het kan zijn dat je af en toe last hebt van bloedverlies;
- De prikpil is een prik met progestageen die een arts je om de 12 weken geeft. Vaak verdwijnt de ongesteldheid, en je hebt bij deze anticonceptie geen controle meer over je menstruatie. Goed om te weten, het terugkeren van je vruchtbaarheid kan na het gebruik van de prikpil 6 tot 12 maanden duren;
- Het hormoonstaafje plaatst een huisarts in je arm en beschermt je drie jaar tegen zwangerschap. Je hoeft er dus niet meer aan te denken, maar kan je menstruatie ook niet meer beïnvloeden. Het staafje geeft constant een lage dosis hormonen (progestageen) af, zonder pieken of dalen;
- Het hormoonspiraaltje is een soort ankertje, geplaatst in je baarmoeder. Het geeft één hormoon af, progestageen, en blijft 5 tot 8 jaar werkzaam. Vaak blijft je menstruatie uit, of ervaar je minder bloedverlies.
Je gezondheid aan de pil
Het gebruik van hormonale anticonceptie kan zowel negatieve als positieve gevolgen hebben voor je gezondheid. Feminer zet de feiten op een rij:
- Depressie: uit onderzoek blijkt dat pilgebruikers een verhoogde kans hebben van 130% op depressieve klachten, voornamelijk in de eerste twee jaar van het gebruik. Maar er is nog te weinig onderzoek gedaan om een directe link tussen hormonale anticonceptie en depressie te bewijzen;
- Trombose: de kans op trombose neemt iets toe bij hormonale anticonceptie. Bij gebruik van anticonceptie met alleen het hormoon progestageen, heb je geen verhoogde kans op trombose. Belangrijk om te weten is dat de kans op trombose zelfs groter is tijdens een zwangerschap dan tijdens het gebruik van hormonale anticonceptie;
- Borstkanker: een duidelijke conclusie trekken is moeilijk, maar men neemt wel aan dat het gebruik van de anticonceptiepil een lichte verhoging geeft van de kans op borstkanker. Als je stopt met de pil neemt dit risico weer af;
- Eierstokkanker: uit onderzoek blijkt dat het gebruik van de anticonceptiepil de kans op eierstokkanker met 25% verkleint;
De uitgevoerde onderzoeken geven een wisselend resultaat: uit een ander onderzoek blijkt weer dat de kans op kanker niet toeneemt, en het risico gelijk blijft wanneer je stopt. Het Nederlandse Huisartsen Genootschap (NHG) adviseert om hormonale anticonceptie te blijven voorschrijven. Volgens het NHG wegen de voordelen ruimschoots op tegen de nadelen.
Anticonceptiemiddelen zonder hormonen:
- Een koperspiraaltje is een spiraal zonder hormonen. Het kan 5 tot 10 jaar blijven zitten en beschermt even goed tegen zwangerschap als een hormoonspiraaltje;
- Er zijn verschillende soorten barrièremethodes, zoals het condoom, het vrouwencondoom en het pessarium, die voorkomen dat de zaadcellen in de vagina terechtkomen. Deze kunnen minder betrouwbaar zijn tegen zwangerschap dan anticonceptie methoden met hormonen, doordat ze bijvoorbeeld scheuren of afzakken. Wel is de barrièremethode de enige anticonceptie die je beschermt tegen soa’s. Het advies is dan ook om hormonale anticonceptie te gebruiken in combinatie met een condoom;
- Sterilisatie is een definitieve vorm van anticonceptie waarbij bij de vrouw beide eileiders, en bij de man de zaadleiders worden afgesloten. Deze anticonceptie pas je meestal alleen toe als je geen kinderen (meer) wilt. Na het steriliseren ben je in principe blijvend onvruchtbaar. Artsen in Nederland weigeren vaak bij vrouwen onder de veertig om een sterilisatie uit te voeren. Jonge vrouwen krijgen deze optie niet voor het geval ze ooit nog kinderen willen en spijt krijgen van hun keuze.
Periodieke onthouding is geen officiële anticonceptiemethode. Bij deze methode heb je op vruchtbare dagen geen seks of gebruik je een condoom. Dat vraagt veel nauwkeurigheid en zelfdiscipline en is daardoor onbetrouwbaar. Je moet namelijk precies weten op welke dagen je vruchtbaar bent en op welke niet. Daarnaast blijven zaadcellen langer leven in de baarmoeder, zo’n drie dagen, wat bij deze methode voor een risico op zwangerschap zorgt.
De komst van de pil
Beschikbare anticonceptie is pas sinds kort vanzelfsprekend. Pas in de jaren ‘60 maakt de pil in Nederland haar intrede. De pil was een belangrijke manier voor vrouwen om keuzevrijheid te bevechten. Opeens ontstonden er meer mogelijkheden om zwangerschap uit te stellen of te plannen. Studeren of werken waren nu realistische mogelijkheden voor vrouwen. Wil je meer weten over de geschiedenis van anticonceptie? Lees dan deel 1 van het drieluik ‘Weet wat je slikt’.
Kalender, Temperatuur of Voor het zingen de kerk uit
Natuurlijke methoden van anticonceptie groeien in populariteit onder jonge vrouwen. Uit onderzoek blijkt dat 50 miljoen mensen wereldwijd nu gebruikmaken van menstruatie apps. En een op de zeven Nederlandse vrouwen gebruikt natuurlijke anticonceptie om zwangerschap te voorkomen. Hoe betrouwbaar is dat nu eigenlijk?
Het berekenen van je cyclus via een kalender of een app is best ingewikkeld. Deze zogeheten ‘kalendermethode’ werkt bijvoorbeeld nauwelijks als je cyclus korter is dan 26 dagen of langer dan 32 dagen. Deze methode garandeert geen zekerheid tegen zwangerschap, 11% tot 14% van de vrouwen raakt alsnog zwanger. Er is weinig onderzoek gedaan naar de betrouwbaarheid van de apps. Ze zijn namelijk ontworpen om je lichaam beter te leren kennen of juist om zwanger te raken, een totaal ander doeleinde dan anticonceptie.
Dankzij het bijhouden van je lichaamstemperatuur, kun je achteraf zien wanneer je eisprong was. Je moet dan wel elke dag je temperatuur meten, direct nadat je wakker bent. Met een hele regelmatige menstruatiecyclus kun je na een tijdje voorspellen wanneer je vruchtbare dagen zijn. Maar als je een onregelmatige cyclus hebt, is het al moeilijker om te voorspellen wanneer je volgende eisprong precies is. Dit maakt deze methode voor veel mensen ongeschikt.
Wat moet ik slikken?
Hormonale anticonceptie heeft de laatste jaren een slechte reputatie gekregen. De negatieve verhalen en ervaringen van vrouwen zijn erg zichtbaar. Vrouwen voelen zich niet gehoord bij de huisarts als ze hun zorgen uitspreken. Deze zorgen moeten we serieus nemen; de anticonceptiepil is niet voor elke vrouw de beste keuze of oplossing. Elk lichaam is anders, en jij hebt zelf de regie wat je daarmee doet – dus ook welke anticonceptie jij wanneer en voor hoe lang gebruikt.
FAQ
Wat is ‘Weet wat je slikt’?
In een drieluik vertelt Feminer alles wat je moet weten over anticonceptie: de geschiedenis van de anticonceptie, de verschillende vormen van anticonceptie en misinformatie die nu rondgaat.
Welke anticonceptie is het beste voor mij?
Wil je gebruik maken van anticonceptie, maar weet je niet zo goed welke opties er zijn of wat voor jou de beste optie is? Bezoek de anticonceptie tool van Rutgers om te kijken welke anticonceptie voor jou een goede keuze is. Ook heeft de website anticonceptie.nl uitgebreide informatie beschikbaar over verschillende vormen van anticonceptie. Of maak een afspraak bij de huisarts om je twijfels te bespreken.
Heb je vragen over anticonceptie?
Blijf niet met vragen zitten. Raadpleeg altijd je huisarts of de gynaecoloog. Daarnaast bieden Thuisarts en Apotheek uitgebreide informatie over verschillende vormen van anticonceptie.
Hoe vermindert hormonale anticonceptie de verspreiding van endometriose?
In hormonale anticonceptie zitten onder andere progestagenen. Progestagenen blokkeren de menstruatiecyclus, de groei van baarmoederslijmvlies en van endometriosehaarden. Hierdoor staat de ontwikkeling van endometriose stil en nemen de klachten af. De hormonen zorgen er ook voor dat de endometriosehaarden zich minder ontwikkelen. Hierdoor heb je minder ontstekingsreacties. De endometriosehaarden zullen echter niet verdwijnen.
Wat is de werking van de verschillende hormonen in anticonceptie?
In de meeste anticonceptiemiddelen zitten oestrogeen en/of progestageen. Progestageen zorgt ervoor dat het ‘luteïniserend hormoon’ niet stijgt. Dit voorkomt de eisprong en remt de groei van het baarmoederslijmvlies. Zonder eitje is er geen bevruchting mogelijk, en een dunner baarmoederslijmvlies zorgt voor minder bloeding. Het oestrogeen zorgt ervoor dat de maandelijkse ongesteldheid regelmatig is.
Disclaimer – Geen medisch advies
Hoewel we dit artikel met de grootst mogelijke zorg hebben geschreven, kunnen er geen rechten aan worden ontleend. Feminer aanvaardt geen aansprakelijkheid als gevolg van de inhoud in dit artikel of elke andere uitlating van Feminer.
Feminer geeft geen medisch advies. Dit drieluik over anticonceptie, alle andere artikelen op onze website en andere uitlatingen van Feminer zijn bedoeld als algemene informatie. Bij klachten, of voor medische vragen, diagnoses of behandelingen raden wij je aan contact op te nemen met je behandelend arts of medisch specialist.
De informatie die Feminer geeft is nooit vervanging voor informatie die jouw arts of verpleegkundige je geeft.
