Zelf heb ik nooit een kinderwens gehad, maar vooral anderen lijken daar moeite mee te hebben. De samenleving plaatst me automatisch in die moederrol, en het liefst natuurlijk met twee kinderen. Maar, wat als ik helemaal geen kinderen wil?
De Moeder als Norm
‘Ha, wacht maar tot je ouder bent. Je bent nu nog zo jong!’ Dat is het standaardantwoord wanneer mensen horen dat ik geen kinderwens heb. Op 24-jarige leeftijd verwacht niemand nog van mij dat ik nu kinderen krijg, maar de druk begint langzaam wel toe te nemen. De verwachting is namelijk dat ik later wel “gewoon” een gezin met kinderen wil of heb. Want vrouwen los zien van die moederrol? Dat lukt onze samenleving (nog) niet.
Als je samenwoont, de eerste grijze haren langzaam verschijnen en je een stabiel leven leidt, lijkt alles nog maar om die ene vraag te draaien: ‘Wil je kinderen later?’. De teleurstelling overvalt mij – en ook de ander altijd meteen, zodra ik stellig ‘nee’ antwoord. Ik geef niet het antwoord dat binnen de normen van de samenleving past. Vervolgens krijg ik de bekende suggestie om gewoon te wachten totdat ik wat ouder ben. Maar waar wacht ik dan precies op?
Ik wacht ook al jaren op het winnen van de loterij, maar ook dat lijkt mij geen realistische optie. Dat begrijpt iedereen, maar niemand lijkt te (willen) snappen dat kinderen voor mij net zo min een realistische keuze zijn. Daarnaast krijgt mijn vriend minder vaak deze vraag naar zijn hoofd geslingerd. Waarom hangt mijn waarde als vrouw, en ook als Nina, nog altijd volledig af van het antwoord op die vraag?
Door een Roze Bril
Ik voel niets bij kinderen. Toch vinden kinderen mij vaak erg leuk, en zodra mensen dat horen, lijkt mijn afwezige kinderwens voor hen als sneeuw voor de zon te verdwijnen: ‘Kinderen vinden jou leuk? Dan moet je wel een geboren moeder zijn!’. Maar het feit blijft dat ik niet als moeder ben geboren, maar als Nina. Het is puur toeval dat ik een vrouw ben. En als ik al iets voel bij kinderen, is dat vaker negatief dan positief.
Vriendinnen om mij heen hebben wél een kinderwens. Dat vind ik alleen maar leuk voor hen, en ik gun het ze van harte. Wanneer ik met een vriendin door de kinderafdeling van de HEMA loop, kan ik enigszins enthousiasme opbrengen voor de talloze kinderkleding waar Nijntje nietsvermoedend op geprint staat. Het is schattig, vrolijk en vooral heel kleurrijk, maar meer ook niet. Mijn eierstokken gaan er ook niet spontaan van rammelen. Ik vind het vooral heel leuk voor de ander.
Natuurlijk denk ik weleens na over hoe mijn leven met kinderen eruit zou zien. Dat is heel normaal, en ik denk dat het vooral ook goed is om je dat af te vragen. Maar vaak is dat beeld toch geromantiseerd – vanuit een roze bril die de samenleving je aanbiedt. Ik ben ook realistisch: een kind krijgen is niet niks. Daar horen ook minder leuke momenten bij. Het punt is dat het moederschap en die moederrol gewoon niet bij mij passen.
Baren moet je, Baren zal je
Ben je bij je geboorte gezegend met een baarmoeder, dan lijkt je levensdoel meteen vast te staan: het moederschap. Niemand die stilstaat bij het feit of die rol wel bij jou past. Niet iedere vrouw is namelijk voor het moederschap gemaakt. Dat schijnt niet uit te maken, want kinderen op de wereld zetten overstijgt alles. Volgens de maatschappij hoef je jezelf die vraag niet eens te stellen. Die keuze is al voor je gemaakt.
Er zijn talloze ervaringsverhalen van vrouwen die hun arts moeten smeken om een sterilisatie. Zo vertelde een gynaecoloog mij dat sterilisatie pas na je veertigste, en als je al kinderen hebt, een realistische optie is. Uit een interview van LINDA. blijkt dat artsen jonge vrouwen uitlachen of wegsturen en vertellen dat ze later maar terug moeten komen – als ze ouder zijn. Deze medische afwijzing geeft een duidelijk signaal af: als vrouw beslissen anderen over jouw wensen en jouw lichaam.
Artsen houden ook graag rekening met de vraag of mannelijke partners wel een kinderwens hebben. Zelfs in je eigen keuzes moet je rekening houden met je mannelijke tegenpool. Wat als hij wél een kinderwens heeft? Dan heb je simpelweg pech. Je bent er om een ander te dienen, zowel je mannelijke partner als je kinderen die niet bestaan. Dat is je enige doel, zelfs als ‘de ander’ een hypothetisch scenario is.
Een Frisse Wind
Liesbeth Rasker (36) is met haar documentaire een frisse wind in onze toch wat ouderwetse samenleving. Ze biedt (jonge) vrouwen zoals ik de ruimte om meerdere perspectieven te verkennen en om samen het gesprek aan te gaan. In een interview vertelt ze dat de afwezigheid van een kind in het leven van de vrouw ‘gelijk betekent dat haar leven minder vervuld is’. Niet alleen biedt de documentaire ruimte over het niet-moederschap, maar ook over de mogelijke spijt van het moederschap.
Een veelgehoord argument voor het krijgen van kinderen is de enorme toevoeging aan je leven. Daarom besloot ik een paar maanden geleden op onderzoek uit te gaan bij mijn eigen moeder. Op die vraag kon ze niet echt een duidelijk antwoord geven: ‘Het is leuk, gezellig en het houdt je jong’, waren een paar redenen. Samen met: ‘Je verandert als vrouw, je leven krijgt meer dimensie, maar het is vooral ook heel zwaar.’ Want, eens een moeder, altijd een moeder.
Rasker denkt verder dat er veel behoefte is aan ‘meer verhalen over het niet-moederschap, met voorbeelden van levens die ook zonder kinderen, rijk, vervuld, en gewoon gelukkig zijn’. Daar ben ik het mee eens. Vrouwen krijgen in onze samenleving nauwelijks ruimte om eerlijk te zijn over spijt van het moederschap. Mede daardoor hebben we al generaties lang een vertekend beeld van wat het werkelijk betekent om moeder te zijn.
Sorry, Geen Geldige Reden
Volgens de maatschappij heb ik geen geldige reden om geen kinderwens te hebben. Zo hoor ik vaak dat de staat van de wereld geen geldig argument is. 24 jaar geleden waren er immers vergelijkbare problemen in de wereld. Het valt uiteindelijk allemaal best wel mee, schijnt het. Kom ik met financiële redenen aanzetten, dan zijn er opeens genoeg hulpmiddelen en als beide ouders fulltime werken, is geld al helemaal geen geldig excuus meer.
Tegelijkertijd praat de maatschappij fulltime werkende vrouwen met kinderen schaamte aan. Het is toch wel heel zielig, die aan hun lot overgelaten kinderen die elke dag naar de kinderopvang moeten. Opvallend genoeg is stoppen met werken voor de man zelden een optie; hij moet immers carrière maken en geld verdienen voor zijn gezin. Jouw carrière? Dat is het moederschap.
De klimaatcrisis, geopolitieke spanningen, financiële redenen, de enorme lijst aan gezondheidsrisico’s van een zwangerschap, mijn eigen dromen en wensen, mijn niet-rammelende eierstokken – ik kan oneindig veel redenen opnoemen, maar ze doen er allemaal niet toe. En ze doen er inderdaad niet toe; het is namelijk mijn eigen keuze. Anderen hebben niet het recht om een verklaring te vragen. Zint mijn antwoord je niet? Vraag het dan niet. Dus sorry, ik kan geen geldige reden geven.
Toch wel Kinderen?
Het is niet dat de vraag zelf voor mij vervelend is. Het is vervelend dat het enige acceptabele antwoord op die vraag altijd een kinderwens is. Ongeacht de redenen die je hebt als vrouw om geen kinderwens te hebben. Blijkbaar ben ik niet bekwaam genoeg om zelf een bepaalde, en vooral levensveranderende, keuze te kunnen maken. Dat is een harde, maar ware realiteit. Als je geen kinderen wenst, dan zorg je maar dat je die wens wel krijgt.
Tenslotte is én blijft het een kinderwens. Ik vind dat we ons moeten afvragen of een wens wel uit onszelf komt. Heb je een wens omdat het je diepste verlangen is, of omdat de samenleving je van jongs af aan poppen aanreikt om ‘vadertje en moedertje’ mee te spelen? Ik moet de pop tot leven laten komen. Doe ik dat niet, dan heeft mijn leven als vrouw zonder kinderen volgens de samenleving geen waarde.
Ik heb geen kinderwens en ik heb die ook nooit gehad. Ik verwacht daarom ook niet dat 30-jarige Nina plotseling wel droomt van haar toekomstige kinderen. Als vrouw mag je je eigen wensen hebben en zelf kiezen om deze wensen te vervullen. En als je wensen veranderen? Dan mag die verandering er ook gewoon zijn. Want wat jij wil, wenst of kiest, daar heeft een ander niets over te zeggen.
De documentaire ‘Heb je geen kinderen?’ is te zien bij NPO Start.
