✉️ info@feminer.nl

Hoe reageer je op seksistische opmerkingen?

Home > Magazine > Gouden Tips > Hoe reageer je op seksistische opmerkingen?
Twee vrouwen kijken naar elkaar terwijl om hen heen allemaal spreekwolkjes staan die seksistische opmerkingen vertegenwoordigen
Hoe reageer je effectief op seksistische opmerkingen zonder terecht te komen in een open confrontatie? Wij helpen je op weg met deze tips en technieken!

Door Nadine Hoen

Nadine is docent aan de Hogeschool van Amsterdam en masterstudent journalistiek & filosofie. Alles wat ze weet over woorden, gebruikt ze graag om vrouwen bewust te maken van hun positie op de werkvloer en in de maatschappij.

30 mei 2023

by | 30 mei 2023

Wanneer je ogen geopend zijn voor het onrecht dat vrouwen dagelijks ervaren, zijn de ‘onschuldige’ opmerkingen door familie, vrienden en collega’s een stuk vervelender. Van grapjes over “daar moet een piemel in”, tot anekdotes waaruit blijkt dat mannen “nou eenmaal sneller/beter/slimmer zijn”, of nieuwsberichten die vertellen dat mannen het zwaarder zouden hebben dan vrouwen. Als vrouw word je dagelijks geconfronteerd met seksistische drek, en dan is het aan jou om een antwoord paraat hebben. Moeilijk, want je hebt niet altijd zin in confrontatie en escalatie. Hoe reageer je effectief op seksistische opmerkingen? Een aantal tips.

Choose your battles

Een disclaimer vooraf: je hoeft niet altijd je mond open te trekken. Je hebt maar zoveel energie, en niet alle mensen zijn jouw energie waard. Dus: zit je niet lekker in je vel, lijkt iemand een verloren zaak, of voel je je niet veilig? Dan is het oké om je mond te houden. Het is namelijk niet jouw verantwoordelijkheid om in je eentje al het seksisme de wereld uit te helpen. Oftewel: choose your battles.

Waarom reageren op seksistische opmerkingen?

Dus, daar sta je dan op een feestje. Voor je het weet zit je in een gesprek over de ideale hoeveelheid bedpartners van een potentiële partner. Een man vertelt dat hij  het liefst heeft dat zijn vriendin maagd is, dan is ze namelijk nog ‘puur’. Je voelt je ongemakkelijk, maar denkt ‘ach, zo erg is wat hij zegt ook weer niet’. Gezelligheid en harmonie zijn ten slotte ook wat waard, toch?

Op zo’n moment is het goed om je te herinneren dat mensen continu op elkaar letten om te bepalen wat geaccepteerd is. Jij mag het dan gewoon gezellig willen houden, of neutraal willen blijven, het gevolg is dat de tolerantie voor seksistische opmerkingen groeit. Door te zwijgen sta je met een beetje pech een paar weken later met dezelfde mensen op een feestje en roept dezelfde persoon wanneer iemand niet gediend is van zijn avances dat ze ‘gewoon een beurt nodig heeft’. En daar heeft niemand zin in. Tijd om in actie te komen, maar hoe? 

Tip 1: Non-verbaal communiceer je ook

Ten eerste kan je ook zonder woorden iets zeggen. Door je armen te kruisen, je terug te trekken uit het gesprek, of een doodse blik te werpen, laat je ook je afkeuring zien. Zo stapte ik naar aanleiding van een opmerking in een Zoom-call uit het gesprek. Binnen een halve minuut hing degene die de opmerking maakte aan de lijn om zijn excuses aan te bieden.

Met dit soort technieken geef je aan niet gediend te zijn van de situatie, maar laat je het bij de ander om te vragen waarom je zo reageert. Zeven van de tien keer voelt die ander zich dusdanig ongemakkelijk dat ze over iets anders beginnen, of spontaan sorry zeggen wanneer ze een doodse blik ontvangen.

Tip 2: Bevraag de opmerking met oprechte interesse

Mocht je nou wél willen reageren, dan zijn daar genoeg technieken voor. Een aantal jaar geleden kwam ik een verhaal tegen over een journaliste die ontdekte dat haar vader Trump-supporter was. Het gevolg was dat ze amper nog een gesprek konden voeren wat niet escaleerde in een politieke discussie. Omdat ze de band met haar vader niet wilde verliezen, onderzocht ze hoe je het best in gesprek kan gaan met mensen die een extreem andere mening hebben dan jijzelf. 

Zo kwam ze terecht bij de volgende tover-zin: ‘Ik zie het niet zoals jij het ziet, zou je me kunnen uitleggen waarom je dat denkt?’. Aan de hand van deze vraag, nodig je jouw gesprekspartner uit hun eigen vooroordelen expliciet te maken. Belangrijk bij deze techniek is wel, dat het overkomt alsof je werkelijk geïnteresseerd bent in het antwoord. Andere vragen die kunnen werken zijn: ‘Kun je me uitleggen waarom je dit grappig vindt?’ of ‘Waarom zeg je dat?’. Met een beetje geluk zijn ze er binnen no-time achter waarom wat ze zeggen problematisch is. Of nodigen ze jou uit om te vertellen waarom jij er anders over denkt.

Zeven van de tien keer voelt die ander zich dusdanig ongemakkelijk dat ze over iets anders beginnen, of spontaan sorry zeggen wanneer ze een doodse blik ontvangen.

Tip 3: Reageer kalm en vastberaden

Natuurlijk kan een opmerking dusdanig over jouw grens gaan, dat oprechte interesse tonen een brug te ver gaat. Als jij je ongemakkelijk of vernederd voelt, is dat een terecht gevoel waar je uiting aan mag geven. Hoewel het verleidelijk (en lekker) is om op zulke momenten te roepen ‘misogyne seksist!’, kan dit leiden tot een confrontatie waar jij je misschien niet goed bij voelt. 

Een beter stappenplan om te volgen is aankondigen, samenvatten, reageren, concluderen. Eerst kondig je aan wat je gaat doen: reageren op een opmerking. Daarna vat je samen wat er tot dan toe is gebeurd. Dit is belangrijk, omdat je laat zien dat je geluisterd hebt, en ook bij de ander kan checken of diegene het eens is met jouw samenvatting.

Daarna komt het reageren. In deze stap is het belangrijk om het bij jezelf te houden. Zeg dus niet ‘jij bent vervelend’, maar zeg ‘ik vind dit soort opmerkingen vervelend’. Je hebt bij deze stap de mogelijkheid om uit te leggen waarom je het dan vervelend vindt, maar onthoud dat je dit niemand verschuldigd bent. Het is ook juist goed als iemand zelf na gaat denken over waarom zo’n opmerking vervelend is. 

Als laatste volgt de conclusie. Dit is de plek waar je het kan hebben over seksisme en dit soort opmerkingen in de bredere context kan plaatsen. Door deze stappen te volgen, maak je als het goed is duidelijk aan iemand waarom dit seksistisch is, in plaats van alleen te zeggen dat dat zo is. 

Stel, iemand zegt “daar moet een piemel in”, een reactie die dit stappenplan volgt zou kunnen zijn: 

    • Aankondigen: Ik wil graag even reageren op wat je net zei
    • Samenvatten: Je zei over iemand die haar dag niet had, dat er een piemel in moest
    • Reageren: Ik vind dit vervelend en zou het fijn vinden wanneer je dit soort opmerkingen in mijn omgeving niet meer maakt.
    • Concluderen: Dit soort kleine opmerkingen dragen namelijk bij aan ongelijkheid tussen mannen en vrouwen. Als je als vrouw namelijk elke dag dit soort opmerkingen hoort, is het net alsof jouw lichaam niet van jou is. 

Tip 4: Verzin je strategie 

De eerste keer dat je gaat reageren, kom je misschien niet helemaal uit je woorden. Mijn advies is dan ook om te beginnen met oefenen in een veilige omgeving. Begin dus niet bij die ene seksistische oom die al jaren vrouwonvriendelijke opmerkingen maakt, maar bijvoorbeeld bij je kleine broertje die net zijn eerste Andrew Tate TikTok gezien heeft.

Bedenk ook voor jezelf of jij het fijner vindt om iemand apart te nemen, of iemand in de groep te confronteren. Aan beiden zitten voor- en nadelen. Zo kan je in de groep bijval zoeken bij andere mensen, maar het kan ook voelen als een één tegen honderd situatie. Wanneer je iemand apart neemt, kan dit ervoor zorgen dat iemand meer open staat om naar je te luisteren, maar het kan ook een zijn woord tegen de jouwe situatie worden. Bedenk dus wat werkt voor jou. 

Ook kan het zo zijn dat het gesprek al verder gegaan is voordat jij de kans hebt gekregen te reageren. Wanneer er iets ergs wordt gezegd, kan er namelijk een bevries reactie ontstaan waarbij je stilvalt. Om over deze bevries-reactie heen te komen, kan het helpen gelijk iets te zeggen als ‘hé!’ of ‘au!’. Zo koop je voor jezelf een paar seconden extra waarin je kan bedenken wat je wilt gaan zeggen.

Bonus boeken tip: Nydia Voorthuizen en Marie-Lotte Hagen, oprichters van feministisch platform Damn Honey, schreven een boek met vijftig reacties op shit waar je als vrouw mee moet dealen. Na het lezen van dit boek, heb je in ieder geval altijd een antwoord paraat! 

Begin niet bij die ene seksistische oom die al jaren vrouwonvriendelijke opmerkingen maakt, maar bijvoorbeeld bij je kleine broertje die net zijn eerste Andrew Tate TikTok gezien heeft.

Ten slotte: Het is oké om boos te zijn over seksisme

Al het goede advies ten spijt is uitbarsten in woede ook een legitieme optie. Het idee dat je het altijd gezellig moet houden als vrouw, is namelijk ook al iets wat ons aangeleerd is. Let er bij het boos worden wel op dat je het effectief inzet. Houd het dus concreet, en maak duidelijk wat de ander te lijden heeft wanneer jij boos blijft.

Dus, organiseer met je vriendinnen een oefenavond ‘hoe reageer je op seksistische opmerkingen’, en ga daarna de kroeg in om het in de praktijk te brengen. Onthoud, bij twijfel, de wijze woorden van filosoof Edmund Burke: ‘‘Er is maar één ding nodig om het kwade te laten zegevieren: goedwillende mensen die niets doen”. 

  • Nadine Hoen

    Nadine is docent aan de Hogeschool van Amsterdam en masterstudent journalistiek & filosofie. Alles wat ze weet over woorden, gebruikt ze graag om vrouwen bewust te maken van hun positie op de werkvloer en in de maatschappij.

    Bekijk Berichten

by | 30 mei 2023

Meer zoals dit

Zoek artikelen

Vers van de pers

We houden je graag op de hoogte, dus volg ons vooral op de socials!