Met de dagen die steeds eerder eindigen en de thermostaat die we tóch iets lager hebben gezet, is niets lekkerder dan onder een dekentje een goede film opzetten. Maar voordat het eerste licht van het televisiescherm je ogen bereikt, zie je het al: veel – heel veel – films bevatten stereotypen van vrouwen. Gelukkig hoef je niet al je feministische principes overboord te gooien om een gezellige filmavond te hebben. Om je daarbij te helpen, heeft Feminer de ultieme lijst voor je samengesteld: zónder negatieve stereotypen, uit een onverwachte hoek. Veel kijkplezier! 

Scheve representatie, voor én achter de schermen, leidt tot stereotypering van vrouwen op het witte doek.

Ondervertegenwoordiging

Nog voordat we de streamingdiensten induiken: even de cijfers in, want vrouwen zijn nog steeds sterk ondervertegenwoordigd in de entertainmentindustrie. Van de ruim 800 films die tussen 2015 en 2021 zijn uitgebracht door grote filmproducenten, was slechts 13,7% geregisseerd door vrouwen. Bovendien had van de meest winstgevende films uit diezelfde periode maar 31% een vrouwelijke hoofdrol. Daarnaast had een schamele 7% van de films meer vrouwelijke dan mannelijke personages; het omgekeerde geldt voor 85% van de films.

Deze cijfers zeggen nog niks over het type rol dat vrouwen doorgaans spelen. In films zijn vrouwen jonger en praten en werken minder dan hun mannelijke gelijken. Zelfs in Disney films, die vooral door vrouwen geliefd worden, zijn mannelijke personages 72% van de tijd aan het woord. Ook hebben vrouwen vaker een rol gerelateerd aan de persoonlijke leefsfeer; mannen hebben vaker een werkgerelateerde rol. 

Deze scheve representatie, voor én achter de schermen, leidt dus tot stereotypering van vrouwen op het witte doek. Van de seksloze carrièrevrouw Miranda Priestly in The Devil Wears Prada (want vrouwen hebben óf een liefdesleven óf een succesvolle loopbaan), tot Leeloo in The Fifth Element (een schoolvoorbeeld van de born sexy yesterday trope); films zitten vol met stereotyperende en clichématige weergaven van vrouwen. 

Dit is vooral een hardnekkig probleem in komedies, actie en science fiction; genres die erg worden gedomineerd door mannen. Daarom volgen nu 6 films die níet in deze val trappen. 

Science-Fiction

Everything Everywhere All At Once (2022) – Amazon Prime

Wanneer Evelyn Wang (Michelle Yeoh), de eigenares van een wasserette, de belastingdienst op haar drempel krijgt, belandt ze plotseling in een multiversum. Zo komt ze erachter dat ze tussen versies van haarzelf uit verschillende universa kan reizen. Daarbovenop moet ze voorkomen dat het universum uit elkaar valt, waarvoor ze door en tussen alle werelden heen reist.

Deze film is misschien wel het best te beschrijven als een drama verpakt in een sci-fi: een gebroken moeder-dochter relatie heeft de wereld op het randje van vernietiging gebracht. Vanuit de perspectieven van Wang en haar dochter Joy (Stephanie Hsu) worden thema’s uit het leven van Chinese migranten in de VS uitgewerkt. 

In het bijzonder wordt de allegorie van de zogenaamde multiverse gebruikt als weergave van de angsten en dromen van zo’n beetje elke migrant. En in dit alles staan vrouwen centraal, in hun veelzijdigheid, met hun lusten en lasten – en alles ertussenin.

De multiverse wordt ingezet als weergave van de angsten en dromen van zo’n beetje elke migrant.

Interstellar (2014) – HBO Max

In Interstellar doorkruist Cooper (Matthew McConaughey) het universum, op zoek een planeet waar leven voor de mens mogelijk is, terwijl de aarde op een ecologische ramp afstevent. Intussen is zijn dochter Murphy (Jessica Chastain) op aarde bezig met oplossen van de zwaartekrachtvergelijking, om het vertrek naar een andere planeet mogelijk te maken.

De vrouwen in deze film zijn gewoon; hun vrouw-zijn vormt niet het gros van hun persoonlijkheid. Murphy en Amelia Brand (Anne Hathaway) zijn allebei experts in hun eigen gebied én experts in de ontwikkeling van het verhaal. De personages zijn de gelaagde vrouwelijke persoonlijkheden die we in meer films zouden willen zien. 

Tenminste, als je even strategisch vergeet dat hun vaders hun rol in het verhaal mogelijk hebben gemaakt. Murphy’s vader trekt met Brand het universum door en Brands vader is de manager van het project. Laten we onszelf maar voorhouden dat ze óók op eigen kracht hun posities hadden kunnen bereiken.

De personages zijn de gelaagde vrouwelijke persoonlijkheden die we in meer films zouden willen zien. 

Actie

Die Hard (1988) – Disney+

Ja, dat lees je goed: zelfs de lievelingsfilm van menig alfaman staat op deze lijst. Wanneer John McClane (Bruce Willis) – een New York cop – in Californië het kantoorgebouw van zijn vrouw Holly Gennaro (Bonnie Bedelia) bezoekt, komt hij per ongeluk in een gijzeling terecht. Als enige niet-gevangene is het aan hem om de schurken te verslaan en zijn vrouw te redden. Een perfecte set-up voor een actie klassieker, met een vrouw als Damsell in Distress, een poppetje dat enkel bestaat om gered te worden. Maar voor Die Hard is dit iets te kort door de bocht.

Allereerst wordt de achtergrond van het verhaal gevormd door de huwelijksperikelen van Gennaro en McClane. Omwille van haar succesvolle carrière heeft Gennaro New York verlaten, ook al was haar man het daar niet mee eens. En gedurende de film is ze weliswaar in nood, maar ze gaat zelfverzekerd en slim met de gijzelnemers om. McClane boekt uiteindelijk zijn successen door meer zoals Gennero te handelen: bedachtzaam en tactisch. Aan het eind ziet hij haar voor de sterke en slimme vrouw die ze is.

Zo is Die Hard tussen al het geweld door een verhaal over een man die zijn vrouw beter leert te begrijpen. Gennero is niet alleen een gelaagd vrouwelijk karakter op het witte doek, maar is McClane ook een voorbeeld voor mannen die niet vaak genoeg stilstaan bij de dromen en wensen van hun partners.

Thor: Ragnarok (2017) – Disney+

Marvelfilms zijn al jaren heilig terrein voor mannen. Het is triest hoe weinig van deze films aan de Bechdel-test voldoen, en de meeste doen dat met de hakken over de sloot. Vrouwen zijn slechts een Damsel in Distress of een één dimensionale Strong Independent Woman, die alleen maar sterk is door zich te ontdoen van typische vrouwelijke eigenschappen. Toch maakt Marvel een verandering door. Steeds vaker treden vrouwen meer tot de voorgrond met complexere en genuanceerdere rollen, die eerder vooral voor mannen waren weggelegd. 

Dit is ook het geval voor Thor: Ragnarok. Hoewel het verhaal over Thors (Chris Hemswoth) missie gaat om de ondergang van zijn thuisplaneet te voorkomen, vallen de vrouwen erg op. Hun vrouw-zijn staat niet centraal en vormt niet de essentie van hun identiteit. Hela, de antagonist (Cate Blanchett) en Valkyrie (Tessa Thompson) zijn beide volledig gevormde karakters, met goede en slechte kanten en een eigen ontwikkeling. Daarbij worden ze ook niet neergezet als slechts een lustobject. 

Ragnarok zet al met al grote stappen in het Marvel-universum. Nog een groot voordeel, om deze film te kunnen volgen is het niet nodig om de zestien eraan voorafgaande films te hebben gezien!

Komedie

Girls Trip (2017) – Apple TV

Wilde komedies over mannen zijn er genoeg: The Hangover, Bad Neighbours en Tag, om er een paar te noemen. De vrouwen in deze films komen niet altijd bepaald even goed uit de verf. Ze zijn streng en stijf, terwijl de mannen van het leven genieten en alles kunnen loslaten.

Denk bijvoorbeeld aan Knocked Up. Hier lacht Katherine Heigls personage om elke grap die Seth Rogen maakt, terwijl hij niet één keer lacht om een van haar. Zij is onnodig gespannen en controlerend, terwijl hij aandoenlijk is en volop van het leven geniet. Een beetje seksistisch? Heigl zelf vond van wel, en dat tegen de pers zeggen betekende bijna direct het einde van haar carrière. 

Girls Trip is daarentegen een frisse wind in het komedie genre. Vier vriendinnen (Regina Hall, Queen Latifah, Jada Pinkett-Smith en Tiffany Haddish) gaan op reis naar een festival. Onderweg komen ze achter hun wilde kanten en herontdekken ze hun vriendschappen. Dit zijn de tochten die de mannen normaal gesproken maken, terwijl hun vriendin met een frons op de bank blijft zitten.

In Girls Trip heeft elke vrouw haar eigen verhaal, vol tegenstrijdigheden, maar wel met charme. Zo druist ‘ie tegen alle stereotypen in dit genre in, en dit lijkt ook nog bijna vanzelf te gaan.

De vrouwen in komedies komen niet altijd even goed uit de verf. Ze zijn streng en stijf, terwijl de mannen van het leven genieten en alles kunnen loslaten.

My Best Friend’s Wedding (1997) – Netflix

Vrouwen zijn alom vertegenwoordigd in rom-coms, maar toch was het ontzettend lastig om een film te vinden waarin ze niet op een typische manier worden weggezet. Ze zijn passief, vrijwel altijd geïnteresseerd in hun mannelijke tegenspeler en wel héél makkelijk over te halen met een groot romantisch gebaar. My Best Friend’s Wedding doet dit anders. 

Julianne (Julia Roberts) is nu degene die achter een man aanzit en dit keer (spoilers) lukt het de protagonist níet om te krijgen wat ze wil. Alle rom-com klassiekers komen langs: rommelen met iemands carrière, doen alsof je een relatie hebt, of de trouwdag van een ander verstoren voor je eigen gewin. Maar anders dan normaal worden ze dit keer eerder opgevoerd als een parodie. 

Met name door de lichte sneer naar de vaak ó zo vrouw-onvriendelijke rom-coms, verdient My Best Friend’s Wedding uiteindelijk tóch een plekje op deze lijst.

Alle rom-com klassiekers komen langs: rommelen met iemands carrière, doen alsof je een relatie hebt, of de trouwdag van een ander verstoren voor je eigen gewin.