In een maatschappij waar steeds meer aandacht  is voor inclusiviteit, zien we ook groeiende acceptatie voor functiebeperkingen zoals AD(H)D en autisme. Hoewel het natuurlijk nadelen kan hebben tijdens je werk of studie om soms snel afgeleid te zijn, blijkt steeds vaker dat AD(H)D ook kan bijdragen aan succes. Hoe precies, daar wordt helaas nog niet genoeg over gepraat. Zonde, want uit verschillende ervaringsverhalen blijkt dat AD(H)D weldegelijk bij kan dragen aan succes! In dit artikel lees je alles over de voordelen en geven we een aantal tips om succesvol te kunnen dealen met AD(H)D. Ook gaan we in gesprek met Francien Regelink: ervaringsdeskundige, auteur van ‘DRUKS’ en gepensioneerd influencer. 

Wat is AD(H)D? 

Grappend zeggen mensen wel eens dat AD(H)D staat voor ‘Alle Dagen Heel Druk’. In werkelijkheid staat de afkorting voor Attention Deficit Hyperactivity Disorder. Experts beschrijven AD(H)D als een functiebeperking of stoornis met klachten als aandachtsproblemen, hyperactiviteit en impulsiviteit.

Voor een AD(H)D-diagnose moeten deze symptomen al aanwezig zijn geweest in de kindertijd. Een ander criterium is dat de klachten invloed hebben op minstens twee gebieden in het leven, bijvoorbeeld op je werk én tijdens je studie. Maar niet iedereen met AD(H)D heeft daar in het dagelijkse leven ook last van. Waar AD(H)D precies vandaan komt is voor onderzoekers en medische professionals nog steeds niet duidelijk; er lijkt namelijk niet één duidelijke verklaring voor te zijn.  

Maar niet iedereen met AD(H)D heeft daar in het dagelijkse leven ook last van.

Hoe zit het dan bij vrouwen?

Waar denk jij aan als je aan iemand met ‘AD(H)D’ denkt ? De meeste mensen zullen denken aan een jong kind, van een jaar of zeven, dat niet stil kan zitten in de klas. En vaak is dat jonge kind, je raadt het al, een jongen! En dat terwijl bij 2,7% van de vrouwen in Nederland in de afgelopen 12 maanden AD(H)D is gediagnosticeerd. Dit zijn omgerekend ongeveer 238.821 vrouwen. Hoe komt het dat dit stereotiepe beeld van AD(H)D in ons hoofd zit? En waarom is dat schadelijk?

Vrouwen uiten AD(H)D-symptonen anders dan mannen. Zo zijn vrouwen vaak wat stiller en weten ze hun symptomen en klachten beter te maskeren. Dit kan je linken aan de maatschappelijke druk die op vrouwen ligt om niet op te vallen. Hierdoor krijgen vrouwen vaak pas later in hun leven een diagnose. Daarnaast krijgen vrouwen ook vaker de diagnose ADD, wat een vorm is die zich meer intern uit, waardoor een diagnose langer uit blijft. In combinatie zorgt dit ervoor dat veel vrouwen pas een diagnose krijgen tijdens de menopauze. 

Heeft het voor vrouwen op latere leeftijd dan nog zin om voor een diagnose te gaan? Ja zeker! In een artikel voor De Correspondent schrijft Vera Mulder, Correspondent Emotie, dat de vraag ‘of het nog wel zin heeft om iemand op latere leeftijd te behandelen’ vaak een ‘negatief effect op de gezondheid’ kan hebben. 

Het herkennen én erkennen van AD(H)D bij vrouwen, ongeacht de leeftijd, is zonder twijfel van cruciaal belang. Helemaal nu blijkt dat er ook verbanden met AD(H)D en andere fysieke klachten zijn: aandoeningen zoals astma, migraine en chronische darmaandoeningen komen vaker voor bij AD(H)D’ers. Hoe eerder je dus op de hoogte bent, hoe beter! 

Het herkennen én erkennen van AD(H)D bij vrouwen, ongeacht de leeftijd, is zonder twijfel van cruciaal belang.

Een zelfdiagnose via TikTok, goed of slecht?

Dankzij TikTok is AD(H)D één van de meest zichtbare stoornissen van het moment. Uit een onderzoek van Pointer blijkt dat deze video’s ervoor kunnen zorgen dat er meer aandacht komt voor functiebeperkingen zoals AD(H)D. Ook blijkt dat de video’s kunnen bijdragen aan het krijgen van een officiële diagnose. Dat neemt niet weg dat sociale mediagebruikers geneigd zijn om zichzelf (onterecht) een diagnose te geven. In een interview met NPO3FM verteld MIND Korrelatie psycholoog Lidewy Hendriks: “Als je dan denkt dat je ADHD hebt en je hebt last van de symptomen, dan kun je het beste naar de huisarts gaan”.

Het is belangrijk om in je gedachten te houden dat jezelf herkennen in een paar TikToks niet betekent dat er sprake is van AD(H)D. Mensen kunnen namelijk vergelijkbare klachten ervaren als AD(H)D’ers, maar deze klachten zullen bijvoorbeeld niet dag-in-dag-uit aanwezig zijn en het dagelijkse leven en functioneren belemmeren. Iedereen heeft weleens last van concentratieproblemen; AD(H)D’ers hebben dit elke dag en worden daardoor ook echt belemmert. 

GZ-psycholoog Tycho Dekkers verteld, in hetzelfde NPO3FM interview, dat hij ‘een dubbel gevoel over de TikTok-hype’ heeft: “Enerzijds laten de filmpjes zien dat je niet de enige bent, jongeren met mentale problemen kunnen er steun door ervaren […] Maar aan de andere kant worden in een groot aantal video’s ook veel dingen gezegd over classificaties die helemaal niet kloppen”. Ook in de podcast aflevering Iedereen een trauma: hoe therapietaal ons vocabulaire insluipt komen de TikTok fimpjes aanbod. Zo beschrijft host Esma Linnemann de filmpjes als ‘over de top en onverdreven’. Verslaggever Simoon Hersmus vertelt dat ‘je nooit een onzichtbare groep mensen kan diagnostiseren via een scherm’ en psycholoog Marissa van der Sluis vertelt dat het gevaar is dat ‘je ineens denkt dat je een probleem hebt terwijl je die daarvoor niet had’. 

Kortom, ga bij twijfel altijd langs je huisarts om eventuele klachten of symptomen te bespreken. Zelf een diagnose stellen aan de hand van TikTok video’s waar veel misinformatie in kan zitten, kan ervoor zorgen dat je uiteindelijk niet de hulp krijgt die je verdient én nodig hebt. 

Dankzij TikTok is AD(H)D één van de meest zichtbare stoornissen van het moment

De voordelen van AD(H)D

De meeste mensen zijn bekend met de symptomen en klachten van AD(H)D, maar de voordelen krijgen voornamelijk te weinig aandacht. AD(H)D brengt niet alleen negatieve eigenschappen met zich mee, maar veelal ook positieve eigenschappen die vaak over het hoofd worden gezien. 

In een onderzoek van Lessa Schippers en Martine Hoogman, in samenwerking met Impuls&Woortblind uit 2022, blijkt dat participanten 116(!) verschillende positieve eigenschappen konden opnoemen. 

Zo kan je denken aan: out of the box denken, snel kunnen schakelen, kansen zien die anderen niet zien, oog voor details en over het algemeen erg sociaal zijn. Als echte ADHD’er ervaar ik zelf mijn oplossingsgerichtheid als een groot voordeel en het hebben van veel (creatieve) ideeën waar ik stiekem geen moeite voor hoef te doen. Mijn brein doet dit helemaal uitzichzelf, de hele dag door! 

Wie ook mee kan praten over AD(H)D is Francien Regelink, auteur van DRUKS: het boek over haar (on)rustige leven en persoonlijke ervaringen met AD(H)D, vertelt over de voordelen die zij ervaart: “Dat ik gewoon de wereld zie en dat ik andere oplossingen heb, daar ben ik echt heel blij mee”, vertelt zij vol enthousiasme. Dit is voor haar één van de grootste voordelen van het hebben van AD(H)D. “Als ik mijn energie ergens op richt, dan lukt het me ook”. Daarnaast zijn ‘makkelijk contact kunnen leggen met anderen’ en ‘dat AD(H)D’ers heel veel mensen helpen’ voor haar ook voordelen die eruit springen.

De meeste mensen zijn bekend met de symptomen en klachten van AD(H)D, maar de voordelen krijgen voornamelijk te weinig aandacht.

Succesvol met een functiebeperking (De kracht van je brein)

Het hebben van een functiebeperking hoeft niet te betekenen dat succesvol zijn niet voor jou is weggelegd.“Succes is voor iedereen anders”, aldus Francien Regelink.  

Francien: “Als ik het uitvogel op mijn manier, ook al is dit misschien niet de snelste weg, is het wel mijn weg.” Succes behalen door niet het traditionele pad te bewandelen, maar juist jouw manier vinden. En vooral niet opgeven, doorzetten en leren van de fouten die je maakt. “In dat falen komt er ook iets moois naar je toe”. 

In Franciens nieuwe boek DRUKS 2 ligt de focus ook op executieve functies en systemen aanleggen. Alles wat je doet is een systeem. Kijken naar welke systemen niet werken en de focus leggen op de systemen die wel werken kan een sleutel zijn tot succes. Francien benoemt daarbij goed voor jezelf zorgen als voorbeeld: “Ik ben gewoon heel goed voor mezelf gaan zorgen. Ook als ik een rotdag heb probeer ik toch even te sporten, want dan is er toch iets goed gegaan. Slaap is echt mijn prioriteit […] Ik kan zo ook situaties beter aan […] Dit geldt overigens ook voor mensen die geen AD(H)D hebben”. 

Succes is voor iedereen anders

How To ‘hyperfocus’

Een van de voordelen van AD(H)D is dat wanneer je iets doet wat je leuk vindt, je in een hyperfocus kan komen. Echter, is het begin van het nieuwe academische jaar best overweldigend en de AD(H)D’ers onder ons zullen weten dat het kopen van een nieuwe agenda de stress niet verhelpt. 

Gelukkig hebben Nederlandse universiteiten en hogescholen voor studenten met een functiebeperking, zoals AD(H)D, voorzieningen waar zij op terug kunnen vallen om zo het meeste uit hen studententijd te halen. Zo organiseert de RU bijvoorbeeld speciale bijeenkomsten en geeft de UvA specifieke trainingen. 

Hoe zorg je er dan voor dat je toch in een hyperfocus terecht komt? Je kunt het studeren bijvoorbeeld opdelen in blokken van 25 minuten gevolgd door vijf  minuten pauze. Ook kan het helpen om samen te studeren of in een stille ruimte te zitten met niet al te veel prikkels. Als je merkt dat je tijdens het studeren vaak afgeleid raakt door je telefoon, leg deze dan in een andere ruimte neer. Of geef jezelf een beloning! Dit werkt vaak goed bij AD(H)D’ers doordat ze geprikkeld worden door de beloning en een stok achter de deur hebben. 

Tegenwoordig helpt Francien (oud)studenten met het kwijtschelden van (een deel) van hun studieschuld. In haar tweede boek ‘DRUKS 2’ wijdt ze er een heel hoofdstuk aan: “In het DUO hoofdstuk, help ik mensen met een gedeeltelijke kwijtschelding van de schudieschuld, omdat AD(H)D studeren soms uitdagender en soms zelfs onmogelijk maakt. Je hebt dan recht op bepaalde compensaties of extra ondersteuning. Veel studenten weten dit niet. “Het is wel goed dat heel veel studenten dit nu weten, ook voor aankomend schooljaar”.

Ook voor nieuwe studenten heeft Francien nog tips: “Studeer op momenten dat het jou uitkomt. Ik studeer bijvoorbeeld beter in de nacht of in de hele vroege ochtend als het nog donker is. Mij lukte het ook minder goed om in mijn slaapkamer te studeren, want dan ging ik liever slapen. Daarom pakte ik vaak de trein van Utrecht naar Groningen en terug. Het consistente geluid van de trein deed wonderen en in slaap vallen lukte dan niet, want dan miste ik misschien de stop. Wat mij ook altijd goed hielp was studeren naast iemand anders. Een soort van stok achter de deur om wel iets te gaan doen”.  

En wat moet je doen als de nadelige kanten even te veel worden? “Praten is de beste oplossing. Hulp vragen is [tijdens de donkere perioden] het moeilijkste, maar het werk wel. Het is helemaal niet leuk om het in je eentje op te lossen. Praat er bijvoorbeeld over met vrienden en vriendinnen hoe moeilijk dat ook is. Het gaat erom dat je niet alleen bent en dat is gewoon een heel fijn gevoel”.

Als laatste benadrukt Francien nogmaals dat ‘persoonlijke verzorging heel belangrijk is’. “En probeer goed voor jezelf te blijven zorgen door voldoende slaap te pakken, maar ook niet te veel, want dat is ook weer niet goed! En stop gezonde dingen in jezelf en blijf in beweging. Dit zijn allemaal dingen waardoor je je op de lange termijn beter gaat voelen en weerbaarder maken”. 

Praat er bijvoorbeeld over met vrienden en vriendinnen hoe moeilijk dat ook is. Het gaat erom dat je niet alleen bent en dat is gewoon een heel fijn gevoel.

Conclusie

AD(H)D: het heeft voor- en nadelen. Het biedt kansen voor succes, ongekende creativiteit maar ook concentratieproblemen en hyperactiviteit. Sociale media mag de functiebeperking dan wel in de schijnwerpers zetten, maar een officele diagnose is essentieel. En vooral voor vrouwen omdat een diagnose niet op zich zou moeten laten wachten tot de menopauze. Helemaal niet gezien de potentiele impact op de (fysieke) gezondheid.

Als je écht last ervaart van je AD(H)D, kan dit heel vervelend zijn. Het is je dan ook goed recht om voor een behandeling te kiezen, met medicatie bijvoorbeeld, of om aan de bel te trekken bij een medisch professional. En wees vooral niet bang om erover te praten! Alleen al door te praten kunnen we beetje bij beetje het stigma rondom AD(H)D minder maken en afrekenen met de (TikTok) stereotypen. Ook jouw verhaal doet ertoe. 

En vergeet niet dat jouw brein simpelweg anders werkt. Wat voor anderen werkt, hoeft niet voor jou te werken en andersom. Gun jezelf de tijd om uit te vogelen wat voor jou de beste aanpak is, vooral tijdens je studie. En merk je al snel dat je studie niets voor jou is, stop er dan mee. Je kunt namelijk altijd van richting veranderen. Het heeft geen zin om jaren te studeren als je hier niet je plezier uithaalt. Laat je niet tegenhouden door verwachtingen van de buitenwereld. Succes begint met het omarmen van jouw unieke brein. 

Francien haar tweede boek ‘DRUKS 2.0: succesvol dealen met AD(H)D’ is eind dit jaar verkrijgbaar. Haar eerste boek ‘DRUKS (mijn (on)rustige leven met ADHD)’ is verkrijgbaar bij verschillende boekhandels.