Saai, ingewikkeld en niet zo sexy. Dit is het imago waaronder het onderwerp pensioenen gebukt gaat. Zonde, en bovendien onjuist, vinden Charley Stokhof en Stefanie van Rootselaar van online pensioenbank Brand New Day.

Net als veel vrouwen heb ik financiële onafhankelijkheid hoog in het vaandel staan. Toch gaan brieven van het pensioenfonds altijd linea recta mijn papierbak in. Pensioen? Zorgen voor morgen. Best vreemd voor iemand die zich zorgen maakt om haar financiële onafhankelijkheid. Daarom stapte ik op de trein naar het kantoor van Brand New Day in Amsterdam om daar met Stokhof en Van Rootselaar in gesprek te gaan over pensioenen.

Stokhof en Van Rootselaar werken voor online pensioenbank Brand New Day. Van Rootselaar houdt zich als Hoofd Marketing en Communicatie bezig met alle campagnes en communicatie. Stokhof is als Hoofd Productontwikkeling IT verantwoordelijk voor de strategie van de digitale producten. Brand New Day liet recent door onderzoeksbureau Dynata een een pensioenonderzoek uitvoeren onder een representatieve steekproef van de Nederlandse beroepsbevolking. Zij zijn dus als geen ander geschikt om mij, en jou, een spoedcursus pensioenen te geven.

Voor veel jonge vrouwen, waaronder ikzelf, is pensioen nog ver weg. Waarom is het toch goed om al met pensioenen bezig te zijn?

Stokhof: “Pensioen is niet het meest sexy onderwerp en het lijkt vaak inderdaad nog heel ver weg. Maar juist de lange horizon is wat het aantrekkelijk maakt om er al vroeg mee te beginnen. Vroeg beginnen betekent dat je geld langer de tijd heeft om te groeien, dat kan zowel door te sparen als te beleggen”

“Veel mensen weten niet dat het pensioen van de overheid en hun werkgever vaak niet genoeg is om dezelfde levensstandaard te behouden nadat je stopt met werken. Dit verschil, dat het pensioengat wordt genoemd, is vaak groter dan mensen denken.” 

Van Rootselaar vult aan: “Denk daarbij aan alle leuke dingen die je nu doet en je straks wil blijven doen: bijvoorbeeld lekker uit eten of op vakantie gaan. Als je nu al bezig bent met je pensioen, dan is de kans groter dat je ook later die dingen kan blijven doen.”

Veel mensen weten niet dat het pensioen van de overheid en hun werkgever vaak niet genoeg is om dezelfde levensstandaard te behouden nadat je stopt met werken.

Vrouwen en pensioenen

Pensioenopbouw is dus belangrijk voor onze financiële toekomst. Waarom is het daarbij eigenlijk nodig om in het bijzonder de pensioenen van vrouwen te bespreken? Geld is immers geld, en pensioen is pensioen, zou je denken. Toch blijkt dit niet het geval te zijn. Historische ongelijkheden in financiële systemen hebben vrouwen vaak benadeeld. Deze ongelijkheden werken door in de huidige financiële systemen.

Stokhof vertelt hierover: “Getrouwde vrouwen mogen pas sinds 1956 een bankrekening openen zonder toestemming van hun man. Daarvoor verklaarde de wet vrouwen handelingsonbekwaam zodra zij trouwden. De financiële sector is van oudsher niet op vrouwen ingericht. Vrouwen hebben daarom een inhaalslag te maken.”

De financiële sector is van oudsher niet op vrouwen ingericht.

Wat is de impact van bepaalde levenskeuzes, zoals in deeltijd werken, het wel of niet krijgen van kinderen of scheiden, op de pensioenopbouw?

Van Rootselaar: “In Nederland werken over het algemeen meer vrouwen dan mannen in deeltijd, omdat vrouwen vaak meer zorgtaken op zich nemen. Uit ons onderzoek naar genderverschillen bij pensioenen blijkt dat 76% van de vrouwen aangeeft tot 36 uur per week te werken ten opzichte van 43% van de mannen. Dat is een flink verschil. Ons onderzoek toont aan dat 11% van de vrouwen sterk afhankelijk is van het pensioen van hun partner ten opzichte van 5% van de mannen.”

“Parttime werken heeft veel invloed op de pensioenopbouw, want minder werken betekent in veel gevallen ook minder pensioen. Het krijgen van kinderen an sich heeft geen directe invloed op je pensioen. Maar, als je bijvoorbeeld door de zorg voor je kind(eren) ervoor kiest om minder te werken, is het goed om je ervan bewust te zijn dat je dan ook minder pensioen opbouwt.”

“Als we bijvoorbeeld kijken naar scheidingen, gaan vrouwen er volgens het CBS na de scheiding financieel het meest op achteruit. De gemiddelde koopkracht van vrouwen ligt vijf jaar na scheiding ongeveer 20% lager dan die van mannen. En vrouwen zijn dus vaker afhankelijk van het pensioen van hun partner. Die combinatie maakt het heel belangrijk om bij dat soort verschillen stil te staan.”

Parttime werken heeft veel invloed op de pensioenopbouw, want minder werken betekent in veel gevallen ook minder pensioenopbouw.

Hoe verhouden de loonkloof en vermogenskloof tussen mannen en vrouwen zich tot een ‘pensioenkloof’?

Stokhof: “De loonkloof, pensioenkloof en vermogenskloof houden elkaar in stand. Nederland heeft de grootste vermogenskloof van Europa. Vrouwen met vergelijkbare functies en salarissen blijven in vermogensgroei achter ten opzichte van mannen.”

“Daarnaast is er helaas nog steeds een loonkloof. Deze is zelfs in 2023 gegroeid ten opzichte van het jaar daarvoor. Als je door de loonkloof minder verdient, bouw je daardoor ook minder pensioen op. Wanneer iemand bijvoorbeeld elk jaar €1000 minder inlegt, dan heeft dat na veertig jaar veel effect op het uiteindelijke pensioen. In die zin rendeert het gat helaas ook, waardoor de pensioenkloof meegroeit met de loonkloof. Nederlandse vrouwen bouwen momenteel ongeveer 40% minder pensioen op dan mannen. Hiermee heeft Nederland zelfs de op een na grootste pensioenkloof van Europa.”

De loonkloof, pensioenkloof en vermogenskloof houden elkaar in stand.

Uit onderzoek dat jullie onlangs hebben laten uitvoeren blijkt dat er verschillen zijn tussen mannen en vrouwen in hoe zij tegen hun eigen pensioen aankijken. Kunnen jullie hier wat meer over vertellen?  

Van Rootselaar: “Een mooi resultaat uit het onderzoek, is dat 41% van de vrouwen aangaf in de afgelopen twaalf maanden voor het eerst gestart te zijn met beleggen ten opzichte van 31% van de mannen.”

Wel is er nog veel te winnen op het gebied van bewustzijn en vertrouwen, leggen Charley en Stefanie uit op basis van de volgende cijfers:

• “32% van de ondervraagde vrouwen geeft aan geen of onvoldoende kennis te hebben over het pensioenstelsel ten opzichte van 22% van de mannen.”
• “Ongeveer een derde van de vrouwen verdiept zich niet of nauwelijks in de pensioenregeling van haar werkgever. Bij mannen is dat een op de vier.”
• “41% van de vrouwen geeft aan een goed beeld te hebben van hoeveel inkomen ze nodig hebben als ze met pensioen zijn ten opzichte van 59% van de mannen.
• “De helft van de vrouwen verwacht niet genoeg inkomen te hebben om in hun pensioen dezelfde leefstijl te kunnen voortzetten.”

Vrouwen denken dus minder rooskleurig over hun pensioen dan mannen. Hoe kan voorlichting hierbij helpen?

Van Rootselaar legt uit dat vrouwen zelf aangeven dat er stappen te maken zijn op het gebied van voorlichting: “4 op de 10 vrouwen is ontevreden over de voorlichting door hun werkgever over de pensioenopbouw. Vrouwen zien – net als mannen overigens – een belangrijke rol voor de werkgever, de overheid en het onderwijs om meer voorlichting te geven. Niet alleen over pensioen, maar ook over het nadenken over financiën in het algemeen.”

Stokhof benadrukt het belang van betere voorlichting: “Het gaat ons om empowerment. Het gaat om financiële onafhankelijkheid, vooral bij belangrijke levensbeslissingen. Je kunt niet altijd weten hoe het leven loopt, dus het is belangrijk om op jezelf te kunnen bouwen.”

Het gaat ons om empowerment.

Het Nederlandse pensioenstelsel in een notendop

Bewustwording als gevolg van goede voorlichting kan dus een sleutelrol spelen in de pensioenopbouw en daarmee in de financiële onafhankelijkheid van vrouwen. Daarom is het belangrijk om eens te duiken in het Nederlandse pensioenstelsel.

Hoe zijn pensioenen in Nederland precies geregeld?

Stokhof: “Pensioen in Nederland bestaat uit 3 pijlers. De eerste pijler is de AOW: het basispensioen dat iedereen krijgt van de overheid. Iedereen die in Nederland woont of werkt, bouwt automatisch AOW op.”

“De tweede pijler is pensioenopbouw via de werkgever, die geld voor jou belegt bij een pensioenaanbieder. Zowel de werkgever als de werknemer betaalt de inleg. De hoogte van deze premie is afhankelijk van je salaris en hoe de pensioenregeling van je werkgever in elkaar steekt.”

“Dan heb je nog de derde pijler, waar Brand New Day actief in is: de individuele of “extra” pensioenpotjes. Dat is het pensioen dat je zelf kan en mag regelen. Hiermee kan je je pensioengat opvullen als de eerste en tweede pijler niet toereikend genoeg zijn. Je kunt sparen of beleggen voor jouw pensioen met mogelijk belastingvoordeel. Helaas zijn veel mensen zich hier niet van bewust. Voor zzp’ers is de derde pijler extra belangrijk, omdat zij de tweede pijler in principe missen.” 

Aanvullend pensioen opbouwen met belastingvoordeel kan niet onbeperkt, want er zit een maximum aan het bedrag dat je per jaar kunt storten. Dit maximale bedrag heet de ‘jaarruimte’.

Voor zzp’ers is de derde pijler extra belangrijk, omdat zij de tweede pijler in principe missen.

Sinds 1 juli 2023 hebben we een nieuw pensioenstelsel. Wat zijn de belangrijkste veranderingen?

Van Rootselaar: “Ik vind de Wet toekomst pensioenen een stap in de goede richting, omdat het bijdraagt aan het toekomstbestendiger maken van het pensioenstelsel. Het nieuwe stelsel zou moeten leiden tot een duidelijkere, maar ook een persoonlijkere pensioenopbouw, die beter past bij de huidige arbeidsmarkt. Mensen werken namelijk vaak niet meer 40 jaar lang bij dezelfde werkgever.”

“Dit zorgde in het oude stelsel voor problemen, omdat het pensioen in de tweede pijler afhankelijk was van de leeftijd van de werknemer. Een werkgever droeg minder af voor een jonge werknemer dan voor een oude werknemer. In het nieuwe stelsel verandert dit: werkgevers gaan voor werknemers een vaste premie betalen, ongeacht de leeftijd van de werknemer.”

“Daarnaast is een belangrijke verandering voor ons, als aanbieder van aanvullend pensioen in de derde pijler, dat de jaarruimte flink is verruimd. Vooral voor zzp’ers is er veel veranderd. Het bedrag dat zij elk jaar fiscaal aftrekbaar via de jaarruimte opzij mogen zetten, is gestegen van ongeveer €15.000 naar € 35.000.”

De Wet toekomst pensioenen is een stap in de goede richting, omdat het bijdraagt aan het toekomstbestendiger maken van het pensioenstelsel.

Wat hebben jullie door te werken bij Brand New Day geleerd over pensioenen dat jullie graag eerder hadden willen weten?

Stokhof: “Vooral dat het goed is om zo vroeg mogelijk te beginnen. Pensioen is helemaal niet eng of ingewikkeld om mee bezig te zijn, maar eigenlijk best interessant. Ik ben zelf heel blij dat ik die bewustwording al op relatief jonge leeftijd had. Het belangrijkste is het resultaat hiervan: financiële onafhankelijkheid.”

Van Rootselaar: “Ik sluit me daar volledig bij aan. Het belangrijkste is bewustwording. Het is heel slim om na te denken over je financiële toekomst en de voordelen die dit kan brengen.”

Pensioen is helemaal niet eng of ingewikkeld om mee bezig te zijn, maar eigenlijk best interessant.