De politiek is zichtbaarder dan ooit. Waarschijnlijk heb je dat zelf ook gemerkt: het afgelopen jaar waren er vele persconferenties, clipjes uit controversiële debatten en heel, heel veel moties. Het aantal moties en Kamervragen neemt ook al jaren toe. Door dit woud van Kamerstukken is het aan ons om de partij uit te zoeken die het beste bij ons past. Maar, aan welke moties en wetsvoorstellen kun je zien wat jóuw partij doet voor gelijkheid?

Wat zijn moties en wetsvoorstellen?

Eén van de manieren waarop de Eerste en Tweede Kamer onderwerpen bij ministers aan de kaak kunnen stellen is door middel van een motie. Maar wat houdt een motie precies in? Een motie is een verzoek van het parlement, de Eerste en de Tweede Kamer, aan de regering, de ministers. Dat verzoek kan van alles inhouden, van vragen naar een onderzoek over een bepaalde zaak tot een oproep tot het vormen van beleid. Vrij recent verzocht de Tweede Kamer de regering verzocht om geen delegatie naar het WK in Qatar te sturen. Dat gebeurde door middel van een motie.

Over elke motie wordt gestemd en bij een meerderheid in de indienende Kamer wordt de motie aangenomen. Maar, moties zijn niet bindend: de regering hoeft niks met de motie te doen. Om de regering te dwingen tot actie kan dezelfde meerderheid die de motie heeft aangenomen wel een motie van wantrouwen (of een mildere vorm ervan) aannemen. Dit gebeurt in de praktijk echter zelden, meestal wordt de niet-uitgevoerde motie daar niet belangrijk genoeg voor gevonden. Dit was ook het geval bij de zaak rondom Qatar. De regering stuurde alsnog bewindslieden naar het WK en legde de motie dus naast zich neer.

Daarnaast kan de Tweede Kamer wetsvoorstellen indienen. Dit recht is eigenlijk alleen weggelegd voor de wetgevende macht, in Nederland is dat de regering. Maar de Tweede Kamer heeft een speciaal recht op initiatief, waardoor zij dit ook kunnen. Een wet ingediend door de Tweede Kamer heet dan ook een initiatiefwet. Verder is het op alle punten een gewoon wetsvoorstel en het moet dus ook aangenomen worden door de Tweede en de Eerste Kamer.

Je hoeft je niet alleen te laten leiden door wat partijen zelf in verkiezingsprogramma’s zéggen dat ze gaan doen, maar je kunt aan de hand van hun stemgedrag zelf je mening vormen.

Is een partij écht zo feministisch als ze zich voordoen?

Stemuitslagen

Ook was het nooit eerder zo eenvoudig om stemuitslagen van moties en wetsvoorstellen online te vinden. Instagram accounts als MotieMeter en initiatieven als Stemchecker van de Volkskrant, waarmee je jouw mening over moties kunt vergelijken met die van partijen, maken ze toegankelijk voor een breder publiek, direct op je tijdlijn. Hierdoor is er makkelijk meer informatie tot je beschikking om op een weloverwogen stemkeuze te komen. Je hoeft je niet alleen te laten leiden door wat partijen zelf in verkiezingsprogramma’s zéggen dat ze gaan doen, maar je kunt aan de hand van hun stemgedrag zelf je mening vormen. Is een partij echt zo feministisch als ze zich voordoen? Hun stemgedrag en ingediende moties kunnen daar inzicht in geven.

Hoe waardevol het bekijken van moties is voor het beoordelen van partijen is echter een discussie op zich. Sinds 2017 is het aantal ingediende moties verdubbeld en veel vaker wordt ook een hoofdelijke stemming verzocht, waarin alle Kamerleden individueel hun stem moeten uitbrengen, in plaats van per partij. Deze toename heeft een positieve kant; fracties lijken actiever geworden in het controleren van de regering.

Er zit alleen ook nog een andere kant aan. Partijen gebruiken moties die zij hebben ingediend en fragmenten van stemmingen als campagnemateriaal. PVV dient bijvoorbeeld in elk debat over de justitiebegroting een motie in om de grenzen per direct te sluiten. Niet zo zeer omdat ze denken dat de motie wordt aangenomen, maar om aan hun kiezers te laten zien dat zij dit onderwerp aankaarten. Als het dan toch niet lukt, ligt het ten minste niet aan hen. 

Het hele verhaal?

Daarnaast vertellen moties niet altijd het hele verhaal. In stemuitslagen zit namelijk geen nuance. Een partij kan voor een bepaald onderwerp zijn, maar het niet eens zijn met de uitvoering die in de motie wordt voorgesteld. Politiek is ook meer dan alleen stemmen. Compromissen die samenwerkende partijen doen en afspraken die in de coalitie worden gemaakt, leiden soms tot stemgedrag dat af lijkt te wijken van de opvatting van de partij. Voor al die nuances is in een graphic over stemuitslagen geen ruimte.

Stemuitslagen van (initiatief)wetsvoorstellen geven een meer gedetailleerd beeld. Pas na maanden van debatten, toevoegingen en aanpassingen aan voorstellen komen die namelijk bij de Tweede Kamer terecht. Als een partij aanvankelijk dus tegen de wet was, kan door het doorvoeren van aanpassingen hun opvatting erover veranderen. De stemuitslagen van wetsvoorstellen geven zo een minder zwart-wit beeld van de opvattingen van partijen.

Compromissen die partijen doen en afspraken die in de coalitie worden gemaakt: voor al die nuances is in een graphic over stemuitslagen geen ruimte

Feminisme in het parlement: wat is er besproken?

Wij zijn zelf ook nieuwsgierig: wat is er in de Kamer allemaal besproken wat betreft het feminisme? Welke wetsvoorstellen en moties helpen met het breken van het glazen plafond en het vullen van de loonkloof? Hiervoor zijn we in de database van de Tweede Kamer gedoken. Tussen alle Kamerstukken hebben we gezocht naar de wetsvoorstellen en moties die volgens ons hieraan bij kunnen dragen. Daarvan hebben we de indieners en stemuitslagen bekeken. Hieronder de meest opvallende.

Gelijkheid op de werkvloer

Gelijke behandeling op de werkvloer is iets waar Feminer zich al langere tijd hard voor maakt. Nog los van de loonkloof, blijven vrouwen te maken krijgen met stereotyperende opmerkingen en verwachtingen, wat ook hun carrière niet ten goede komt. Deze problemen zijn ook het parlement niet ontgaan. Hieronder dus wetten en moties die gelijkheid op de werkvloer een stap dichterbij kunnen brengen.

Wetsvoorstel: Evenwichtiger verhouding tussen mannen en vrouwen in bestuur en raad van commissarissen

• Indieners: Minister van Rechtsbescherming en Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap
• Voor: CDA, D66, SP, GroenLinks, PvdA, PvdD, 50PLUS, DENK, Krol en Van Kooten-Arissen (87 zetels)
• Tegen: VVD, PVV, ChristenUnie, SGP en FVD (62 zetels)
• Aangenomen 

Op 28 september 2021 in de Eerste Kamer een stemming geweest over een wetsvoorstel dat als doel heeft de man-vrouw verhouding aan de top van grote bedrijven evenwichtiger te maken. De raad van commissarissen moet voor minimaal 30% uit mannen en 30% uit vrouwen bestaan. En zolang bedrijven niet aan deze norm voldoen, worden ze verplicht gesteld om nieuwe commissarissen zo te benoemen, dat het de vrouw-man verhouding verbetert.

Ook worden bedrijven verplicht gesteld om jaarlijks aan de Sociaal-Economische Raad te rapporteren wat de vrouw-man verdeling is in hun bestuur en raad van commissarissen. Mochten de doelen uit de streefcijfers dan niet gehaald zijn, moeten ze daar redenen voor gegeven. Hierdoor wordt meer transparantie over en controle op de emancipatie binnen bedrijven gecreëerd.

Moties bij presentatie nationaal actieplan voor meer inclusie en diversiteit in het hoger onderwijs en onderzoek

In 2020 presenteerde de minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap een actieplan voor meer inclusie en diversiteit in het hoger onderwijs en onderzoek aan de Tweede Kamer. Tijdens het debat over dit actieplan zijn twee moties ingediend die meer specifiek ingaan op de inclusie en veiligheid van vrouwen.

Motie over onderzoek naar de uitval van zwangere vrouwen in de wetenschap

• Indieners: GroenLinks en PvdA
• Voor: VVD, D66, GroenLinks, SP, PvdA, ChristenUnie, PvdD, SGP, 50PLUS, DENK, FVD, Kamerlid Krol, Kamerlid Van Kooten-Arissen (110 zetels)
• Tegen: PVV, CDA (49)
• Aangenomen

GroenLinks en PvdA hebben een motie ingediend over het onderzoek naar de uitval van zwangere vrouwen in de wetenschap. 43% van de vrouwen werkende of werkzoekende vrouwen krijgt namelijk met zwanger- of moederschapsdiscriminatie te maken. Het College voor de Rechten van de Mens stelt ook dat dit nauwelijks afneemt. Deze motie is aangenomen.

Motie over een nationaal meldpunt voor seksuele intimidatie en grensoverschrijdend gedrag in het hoger onderwijs

• Indieners: PvdA
• Voor: D66, SP, GroenLinks, PvdA, PvdD, DENK, SGP, 50PLUS, Kamerlid Krol, Kamerlid Van Kooten-Arissen (71 zetels)
• Tegen: VVD, PVV, CDA, ChristenUnie, FVD (78 zetels)
• Verworpen

De PvdA diende een motie in over een nationaal meldpunt voor seksuele intimidatie en grensoverschrijdend gedrag in het hoger onderwijs. Ze vroegen de regering te overwegen een onafhankelijk meldpunt in te stellen, indien er na het aanstellen van ombudsfunctionarissen onvoldoende verbetering van de sociale veiligheid zou blijken. Deze motie is verworpen.

Loonkloof

Wetsvoorstel: Wet gelijke beloning van vrouwen en mannen

• Indieners: PvdA, GroenLinks, SP en 50PLUS

De loonkloof is al langer een maatschappelijk probleem en gelukkig heeft een aantal Kamerleden zich nu ook in de strijd geworpen. Loondiscriminatie is volgens de grondwet uiteraard niet toegestaan, maar nu is het nog aan de werknemer om dit de bewijzen. Deze initiatiefwet moet dat veranderen. 

Als deze wet wordt aangenomen, worden bedrijven met meer dan vijftig werknemers verplicht om transparant te zijn over de loonkloof tussen vrouwen en mannen in vergelijkbare functies. Ook komt er dan een systeem waarin wordt bijgehouden hoe het met de loonverschillen staat. Het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid kan bedrijven die vrouwen en mannen niet gelijk belonen uiteindelijk boetes opleggen.

Geweld tegen vrouwen

Een ander groot thema wat betreft vrouwenemancipatie is seksueel geweld. Vrouwen zijn twee keer vaker slachtoffer van seksueel geweld dan mannen en krijgen ook vaker te maken met huiselijk geweld. Er wordt door minister Yesilgöz van Justitie en Veiligheid een wetsvoorstel voorbereid dat meer vormen van seksueel grensoverschrijdend gedrag strafbaar maakt, maar daar zijn nog geen debatten over gevoerd en is nog niet over gestemd. Wel zijn er tijdens debatten over de justitiebegroting verschillende moties hierover ingediend.

Moties bij het plenair debat over de begroting Justitie en Veiligheid: motie om zo snel het wetsvoorstel strafbaarstelling straatintimidatie naar de Kamer te sturen

• Indieners: Volt, PvdA, VVD, BBB, GroenLinks en Fractie Den Haan
• Voor: VVD, D66, PVV, CDA, SP, PvdA, GroenLinks, PvdD, ChristenUnie, Ja21, SGP, DENK, Volt, Fractie Den Haan, BBB, BIJ1, Groep Van Haga, Lid Omtzigt en Lid Gündoğan (145 zetels)
• Tegen: FVD (5 zetels)
• Aangenomen

In 2018 is er ook een initiatiefvoorstel ingediend door PvdA en CDA die seksuele intimidatie – en dan vooral straatintimidatie – strafbaar stelt. Dit voorstel is ook nog steeds in behandeling, maar ondertussen is er wel een motie over hetzelfde onderwerp ingediend. Tijdens het debat over de begroting van het ministerie van Justitie en Veiligheid is er door Volt, PvdA, VVD, BBB, GroenLinks en Fractie Den Haan een motie hierover ingediend. Hierin wordt de regering gevraagd haast te maken met een wetsvoorstel te komen dat dit verbiedt, vooral ook omdat de minister dit in 2019 al aan de Kamer heeft beloofd. Deze motie is aangenomen: alleen FVD stemde tegen.

Abortus

Wetsvoorstel: Afschaffen verplichte minimale beraadtermijn voor afbreking van zwangerschappen

• Indieners: D66, PvdA, GroenLinks en VVD
• Voor: SP, PvdA, DENK, D66, GroenLinks, Volt, Groep Van Haga, PvdD, Fractie Den Haan, BIJ1, VVD (29), PVV (10), JA21 (1) (101 zetels)
• Tegen: BBB, SGP, ChristenUnie, FVD, Lid Omtzigt, CDA, PVV (7), VVD (2), JA21 (2) (38 zetels)
• Aangenomen

Dit wetsvoorstel gaat niét over gelijkheid op de werkvloer, maar wél over een zaak die velen naar het hart gaat: abortus. In Nederland zal de Wet afbreking zwangerschap waarschijnlijk niet teruggedraaid worden; in de Tweede Kamer zijn alleen SGP, ChristenUnie en FVD tegen de wet. Toch is er recentelijk wel gestemd over een aanpassing aan de wet.

Nu is het verplicht voor een arts om een vrouw die besloten heeft een abortus te ondergaan, een bedenktijd van vijf dagen op te leggen. Dit werd door D66, PvdA, GroenLinks en VVD als betuttelend gezien. Iemand die naar een abortuskliniek stapt heeft er meestal voldoende over nagedacht. Een verplichte bedenktijd doet het vermogen tot zelfbeschikking en -reflectie teniet. Vanaf januari 2023 – de wet is afgelopen jaar aangenomen – komt deze verplichte bedenktermijn te vervallen. Het is dan aan de vrouw zelf om met haar arts te bepalen of de bedenktijd nodig is en hoe lang die moet duren.