Van het wegboenen van je blauwe eyeliner tot toch maar die kriebelige blouse aantrekken vlak voordat je de deur uitstapt. We willen graag serieus genomen worden op de werkvloer en dat kan de nodige keuzestress opleveren. Wat dat betreft hebben mannen het makkelijker: je doet een polo aan, scheert je baard en sproeit een belachelijke hoeveelheid aftershave over je heen. Maar is dat alleen makkelijk kiezen of ook beperkend? Ga eens na hoe professionele kleding er voor jou uitziet en of dat voor mannen en vrouwen verschilt. Wordt een professionele outfit anders zodra het om een vrouw gaat? En wat gebeurt er eigenlijk als we ons daar niks van aan zouden trekken? We werken ons al een slag in de rondte om professioneel voor de dag te komen, waarom maken we het onszelf dan nog moeilijker met kledingvoorschriften die per gender verschillen?
Hokjesdenken maakt de wereld om ons heen nu eenmaal begrijpelijker: we categoriseren mannen en vrouwen in ons hoofd zodat we weten wat we van ze kunnen verwachten. Het is daarom niet heel gek dat je vooroordelen hebt over wat mannelijk of vrouwelijk is. Maar je kunt je wel afvragen waar die vooroordelen vandaan komen. De kleding en eigenschappen die wij linken aan gender hebben alles te maken met wat we vroeger op televisie keken, of onze ouders zich naar een traditionele genderrol gedroegen en hoe leeftijdsgenootjes reageerden op ons uiterlijk
Bovendien worden kinderen vaak beloond of gestimuleerd om zich naar hun toegewezen gender te gedragen. Een prinsessenjurk is bij een jongen schattig tot een jaar of 5 en daarna is het wel een keer afgelopen. Hoewel je waarschijnlijk niet meer raar opkijkt als iemand als Jack Sparrow of de Eurovisie winnaar Måneskin een betere eyelinerwing heeft dan jij, wordt een man met make-up op de werkvloer nog als ontzettend onprofessioneel beschouwd. Vrouwelijke elementen bij een man worden inmiddels zachtjes aangemoedigd op het podium of witte doek, maar daarbuiten nog niet snel geaccepteerd.
Vrouwelijke elementen bij een man worden inmiddels zachtjes aangemoedigd op het podium of witte doek, maar daarbuiten nog niet snel geaccepteerd
Dit merkt ook Geoffrey (31), die zich identificeert als genderfluïde, wat inhoudt dat hij zich zowel mannelijk als vrouwelijk wil uiten. Geoffrey werkt in de IT bij een detacheringsbureau en kleedt zich sinds anderhalf jaar op kantoor meer vrouwelijk door bijvoorbeeld een rok te dragen, zijn nagels te lakken of make-up op te doen. Hij vertelt dat collega’s aan het begin nog wat onwennig en afstandelijk waren, maar dat de bijzonderheid er ook gauw weer af was.
Die onwennigheid aan het begin is niet vreemd volgens Geoffrey, maar kan als het langer aanhoudt als beperkend worden ervaren. Dit is het geval wanneer iemand iets (niet) mag puur en alleen omdat diegene man of vrouw is. Denk bijvoorbeeld aan een vliegtuigmaatschappij die haar vrouwelijke werknemers verplicht om hakken te dragen. Dat terwijl een werkomgeving voor iedereen veilig en verwelkomend hoort te zijn. Dus ook voor vrouwen hen die niet op hakken kunnen of willen lopen. Vrouwen kunnen inmiddels zonder blikken of blozen een ‘powersuit’ naar werk dragen, maar een man zal daarentegen niet snel verschijnen in een zakelijke jurk van Mango. En dat ligt niet aan de Mango.
Een van de redenen om kledingvoorschriften te verbinden aan gender is representativiteit op de werkvloer. Daar zit dan ook precies de crux: representativiteit koppelen we aan een neutraal voorkomen en neutraal koppelen we aan een mannelijk voorkomen. “Je representatief kleden naar klanten toe is belangrijk”, zo beaamt ook Geoffrey. “Maar ik kleed me doorgaans volgens de normen die ook voor vrouwen gelden op de werkvloer. Dat betekent dat je me alsnog niet snel zult zien in een mini-rokje. Representatief betekent voor mij kleding die niet afleidt van het werk. Ook al zal een man in een rok nu vast nog afleidend zijn, terwijl een vrouw met dezelfde kledingstijl wél professioneel is”.
Ik kleed me als man volgens de normen die ook voor vrouwen gelden op de werkvloer. Dat betekent dat je me alsnog niet snel zult zien in een mini-rokje
Niet iedere klant kan zijn stijl waarderen en ook het management voelde zich eerst in verlegenheid gebracht: “Er werd aan mij voorgelegd om me niet zo te kleden bij een eerste ontmoeting met klanten om zo mijn kansen te vergroten, maar dat zou betekenen dat ik moet kiezen tussen mezelf zijn en liegen naar de klant. Ik probeer altijd het gesprek aan te gaan en dat gaat de ene keer beter dan de andere. Een klant wiens kantoor pretendeerde erg inclusief te zijn had na afloop geklaagd achter mijn rug om, terwijl ik juist van Defensie ontzettende positieve reacties kreeg”.
Door genderstereotypen te doorbreken, worden eigenschappen en uiterlijkheden minder snel als vanzelfsprekend gekoppeld aan man of vrouw zijn. En dat begint bij bewustmaking: iets wat jij al hebt gedaan aan het begin van het artikel toen je jezelf afvroeg wat professionaliteit voor jou betekent. Het is opvallend dat vrouwelijke elementen bij een man als onprofessioneel of zelfs beschamend worden gezien, terwijl mannelijke elementen bij een vrouw automatisch neutraal en professioneel zijn.
Het wordt tijd om mannelijkheid en neutraliteit niet onlosmakelijk meer met elkaar te verbinden en om alle elementen van vrouwelijkheid op de werkvloer te omarmen. Colberts kunnen en moeten niet de enige manier zijn om als professioneel werknemer over te komen. In de afgelopen jaren hebben vrouwen een enorme inhaalslag op de arbeidsmarkt gemaakt, maar is het kader van professionele kleding niet meegegroeid. Tijden veranderen, nu de kledingvoorschriften nog.
Het wordt tijd om mannelijkheid en neutraliteit niet onlosmakelijk meer met elkaar te verbinden en om alle elementen van vrouwelijkheid op de werkvloer te omarmen
Geoffrey geeft als advies om vooral het gesprek aan te gaan. Confrontatie geeft stof tot nadenken en gedachten over genderrollen vormen zich vaak onbewust. “Hoe we denken over gender blijft aangeleerd gedrag. Het maakt kinderen toch ook niet uit wat ze dragen? Als ik mij niet conformeer aan de norm zullen zij opgroeien in een inclusievere samenleving dan wij ooit gekend hebben”.
